تدوین مدل ارزیابی فرم شهری با رویکرد تاب آوری فضایی

تاب‌آوری شهری در یک دهه اخیر به ویژه با شیوع کوید 19، به عنوان یک مسیر و راهبرد نوین برای توسعه شهری محسوب می شود. تاب‌آوری فرم شهری از زیرمجموعه‌های گفتمان تاب‌آوری شهری است و با اینکه در یک دهه گذشته پژوهش‌ها و مقالاتی در مورد تاب‌آوری فرم شهری و چگونگی ارزیابی آن نگارش شده است، این موضوع هنوز در مرحله مفهومی و اکتشافی است. این مقاله سعی دارد با تبیین ابعاد مختلف جعبه ابزار ارزیابی مکان تاب‌آور که برآمده از چارچوب تاب‌آوری فضایی است، یک مقایسه تطبیقی بین ابزارهای ارزیابی تاب‌آوری فرم شهر انجام دهد. در این چارچوب، مورفولوژی شهری به عنوان نمود فضایی و کالبدی فعالیت‌های انسانی حاصل تعاملات پیچیده عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی تعریف می‌شود که بر واکنش شهر در برابر مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت تاثیر می‌گذارد. بافت‌های شهری فاقد ظرفیت‌ مکان تاب‌آور (به عنوان جوهره تاب‌آوری مورفولوژی شهری) با خطر فرسودگی و افول کیفیت‌های محیطی در فرایند توسعه شهری و تغییرات گسترده روبرو هستند و کیفیت زیست‌پذیری و سرزندگی این بافت‌ها در طولانی‌مدت رو به افول می‌گذارد. در این راستا، ابعاد سه گانه کالبد و ساختار، مکان و تصویر (شناختی و ادراکی)، محیطی و رفتاری به عنوان محورهای اصلی، از طریق مقایسه با سایر چارچوب‌ها و جعبه ابزارهای ارزیابی تاب‌آوری فرم شهری، توجیه می‌گردد. این ابزار می‌تواند با سنجش میزان تاب‌آوری فرم‌های شهری و تاب‌آوری مکان به خصوص در بافت‌های در معرض توسعه، امکان مداخلات موثرتر در برابر تغییرات و مخاطرات را برای برنامه‌ریزان، طراحان و سیاست‌گذاران شهری فراهم کند.

develop an urban form assessment model based on the spatial resilience approach

urban resilience in the last decade, especially with the outbreak of covid-19, is considered as a new path and strategy for urban development. the resilience of the urban form is one of the subsets of the urban resilience discourse, and although research and articles have been written about the resilience of the urban form and how to evaluate it in the past decade, this issue is still in the conceptual and exploratory stage. this article tries to make a comparative comparison between the city form resilience evaluation tools by explaining the different dimensions of the resilient place assessment toolbox which is derived from the spatial resilience framework. in this framework, urban morphology is defined as the spatial and physical manifestation of human activities resulting from the complex interactions of various social, economic, and environmental factors that affect the city’s response to natural and man-made hazards. urban tissues lacking the capacity of a resilient place (as the essence of the resilience of urban morphology) face the risk of exhaustion and deterioration of environmental qualities in the process of urban development and extensive changes, and the quality of livability and vitality of these tissues declines in the long term. in this regard, the three dimensions of body and structure, place and image (cognitive and perceptual), environment and behavior as the main axes, are justified through comparison with other frameworks and toolboxes for evaluating the resilience of urban form (literature review). this tool can provide planners, designers, and urban policymakers with the possibility of more effective interventions against changes and risks by measuring the resilience of urban forms and the resilience of places, especially in contexts exposed to development.