تحلیل تغییرات دسترسی به خدمات بیمارستانی شهر زنجان با استفاده از روش اندازه‌گیری دسترسی مکانی بالقوه در فاصله زمانی 1385-1395

در جامعه شهرنشینی امروزی توزیع متعادل خدمات برای بهره گیری مطلوب از آنها و پاسخگویی به نیاز شهروندان، از مهمترین اصول در مدیریت و برنامه ریزی شهری است و دسترسی مکانی شاخصی مهم، برای اندازه گیری عدالت فضایی در توزیع کاربریها و تسهیلات می باشد. موضوع این تحقیق با توجه به اهمیت سلامت در سطح جامعه، دسترسی مکانی بالقوه به بیمارستانها است.. بدین منظور میزان دسترسی به بیمارستانهای شهر زنجان در سطح بلوک با سه روش حوزه پوشش شناور دو ‌مرحله‌ای، حوزه پوشش شناور دو مرحله‌ای بهبود یافته و حوزه پوشش شناور سه‌مرحله‌ای در دو مقطع زمانی 1385 و 1395 مورد بررسی قرار گرفته است. مبنای این سه روش، عرضه و تقاضا و در روش سوم عرضه و تقاضا به علاوه رقابت بین تسهیلات می‌باشد. از سوی دیگر از آنجا که ماهیت دسترسی به صورت اصولی بر مبنای شبکه خیابانها تعریف میشود، محاسبات دسترسی متکی بر تحلیل شبکه بوده است و از این رو تحلیلها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به انجام رسیده است.نتایج کار نشانگر اختلاف دسترسی بلوک‌ها و در نتیجه نابرابری فضایی در سطح شهر در هر دو مقطع مورد بررسی است. همچنین میزان دسترسی در مقایسه دو مقطع نیز متفاوت بوده، به طوری که دسترسی به بیمارستان‌های شهر در هر سه روش در سال 95 بیشتر از سال 85 بوده است. تفاوتهای مورد انتظاری نیز بین نتایج سه روش دیده میشود به این صورت که به دلیل اعمال رقابت بین مراکز خدماترسان، مقادیر دسترسی حاصل از روش سوم کمتر از دو روش دیگر میباشد. با توجه به نتایج تحقیق، علیرغم بهبود کلی وضعیت شهر از نظر دسترسی به بیمارستان، شاهد به فقر دسترسی در بعضی نواحی و نابرابری دسترسی به تسهیلات بیمارستانی در سطح شهر هستیم. راهکار کاهش این نابرابریها و تامین عدالت فضایی، ساخت بیمارستان های جدید در نواحی کم برخوردار یا توسعه شبکه دسترسی این نواحی تا بیمارستان های موجود است.

analyzing the variations of accessibility to the hospital services in zanjan city using the method of measuring potential spatial accessibility in period of 2006-2016

nowadays, the rapid increase of cities’ population and the lack of balanced development of urban services, reduces the level of citizens’ use of urban facilities and services. measuring the potential spatial accessibility index is important because equitable access to the services which is defined as spatial justice, is important for planning and allocating health resources.  regarding the importance of health in the society, measuring the potential accessibility to the health care services at the level of hospitals is the subject of this study. to measure the accessibility, three methods of 2-step floating catchment area (2sfca), enhanced 2-step floating catchment area (e2sfca) and 3-step floating catchment area (3sfca) have been implemented in two time periods of 2006 and 2016. the basis of these first two methods are supply and demand while in the third one, the competition between the suppliers is also taken into account.  the results revealed the inequality in accessibility of both urban blocks and neighborhoods to the hospital services for two sections of study which are 2006 and 2016. on the other hand, the accessibilities were improved from 2006 to 2016 by all of the three methods’ results. there is also expected differences between the results of three methods, as the results of 3sfca method shows the lowest accessibility in compare with the two other methods. the results of this research shows that despite of the improvement of hospital capacities in the city during ten years of study, inequality is observable across the urban blocks and neighborhoods. the strategy for reducing these inequalities and improving the spatial justice is to increase the number of hospitals or to enhance the street network in areas of poor accessibility to the hospitals.