سنجش و ارزیابی میزان پراکنده رویی شهری مطالعه موردی: شهر ساری

توسعه فضایی کالبدی شتابان و ناموزون شهرهای ایران در چند دهه اخیر، آثار و پیامدهای نامطلوب اجتماعی، اقتصادی و کالبدی را به دنبال آورده است. هزینه‌های گزاف حمل‌ونقل و خدمات‌رسانی شهر، اتلاف انرژی، هدر دادن سرمایه‌های مادی و اجتماعی در شهر از مهم‌ترین مشکلات شهرها در بحث توسعه نامطلوب فضایی کالبدی و کم تراکم شهرها به‌حساب می‌آیند. هدف از پژوهش حاضر بررسی پدیده پراکنده‌رویی شهری و سنجش میزان پراکنده رویی شهر ساری است. این پژوهش ازلحاظ هدف، توصیفی-تحلیلی و ازلحاظ کاربست نتایج، کاربردی می‌باشد. همچنین ازلحاظ نوع روش، دارای روش‌شناسی کمی از نوع تحلیل عاملی می‌باشد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد 16 شاخص موثر در پراکنده‌رویی شهری در شهر ساری به 6 عامل تراکم، دسترسی، تراکم خالص، بی‌قاعدگی نواحی ساخته‌شده، فضای فعالیت و قطعات ساختمانی قابل دسته‌بندی می‌باشند. همچنین نتایج حاصل از بررسی این عوامل و شاخص پراکنده‌رویی کل در نواحی شهر ساری نشان داد 176/60 هکتار از مساحت و 18124 نفر از جمعیت از شهر ساری در پهنه پراکنده‌رویی خیلی کم و همچنین 598/31 هکتار از مساحت و 74540 نفر از جمعیت از شهر ساری در پهنه پراکنده‌رویی خیلی زیاد قرار دارند. دو عامل تراکم و دسترسی اثر بالایی بر پراکندهرویی داشته و همچنین در نواحی که بیشترین میزان پراکنده رویی را شاهد بوده اند ازنظر اجتماعی و اقتصادی، چشم اندازی از فقر، تغییر کاربری غیرقانونی اراضی، فقدان یا کمبود خدمات زیرساختی و خدمات عمومی ترسیم نموده و موجب شکل گیری و گسترش بافت های ناکارآمد شهری شده اند.

easurement and evaluation of urban sprawl a case study the sari city

the accelerated and uneven physical spatial development of iranian cities in the last few decades has brought adverse social, economic and physical effects and consequences. the exorbitant costs of city transportation and services, energy waste, waste of material and social capital in the city are considered to be the most important problems of cities in the discussion of unfavorable development of physical space and low density of cities. the purpose of the current research is to investigate the phenomenon of scattered urban sediments and to measure the amount of dispersed sediments in sari city. in terms of the type of method, it has a quantitative methodology of the factor analysis type. exploratory factor analysis was done to identify the correlation and hidden structure between each of the research variables. the research showed that 16 effective indicators in urban sprawl in sari city can be categorized into 6 factors: density, accessibility, net density, irregularity of built areas, activity space and construction parts. also, the total scattered index in the areas of sari city showed that 176.60 hectares of the area and 18124 people of the population from the city of sari are in the scattered area, and also 598.31 hectares of the area and 74540 people from the city of sari are in the scattered area. there are too many. the two factors of density and accessibility have a high effect on scattered land and also in the areas that have witnessed the highest amount of land scattered from the social and economic point of view, they have drawn a vision of poverty, illegal land use change, lack or shortage of infrastructure services and public services and caused the formation of and the expansion of inefficient urban tissues.