تحلیل جغرافیایی نقش مکان بر احساس نشاط شهروندان اهواز براساس شهر شاد

انسان‌‌ از همان آغاز زندگی، همراه با دیگران در مکان‌‌ها، دانش و تجربۀ زندگی کسب می‌‌کند. از طرفی مکان‌‌ها حاصل روح جامعه و مردمی هستند که در آن زندگی می‌‌کنند. بررسی مکان به‌عنوان کانون علم جغرافیا و تلاش برای درک تفاوت‌‌ها و مسائل مکانی سنت دیرینۀ این علم است؛ بنابراین در پایگاه این علم، پرداختن به نشاط شهروندان براساس مکان‌‌های مختلف شهر اهواز مسئله‌‌ای مهم است که با مشکلات محیطزیستی، کالبدی، مدیریتی و نابرابری‌‌های فضایی، اجتماعی و اقتصادی روبه‌رو است. هدف پژوهش، تحلیل اثرگذاری نقش مکان بر احساس نشاط شهروندان در محله‌‌های منتخب شهر اهواز است. پژوهش حاضر کاربردی و از لحاظ روش‌‌شناسی توصیفیاکتشافی است. ابزار مورداستفاده، ترکیبی از پرسشنامۀ محقق‌ساخته و پرسشنامۀ استاندارد شادکامی آکسفورد است. جامعۀ آماری شامل شهروندان شهر اهواز (زن و مرد) در محدودۀ سنی 15 سال به بالا (280،887 نفر) است. حجم نمونه متناسب با جامعۀ آماری و براساس فرمول کوکران 385 نفر و روش نمونه‌‌گیری نیز طبقه‌‌ای نسبی است. پرسشنامه‌‌ها در شش محلۀ منتخب شهرک نفت، کیانپارس، گیت بوستان، عامری، منبع آب و کوی علوی توزیع و تکمیل شد. از آنجا که این محله‌ها براساس شاخص‌‌های مکانی شامل جمعیت، سطح کیفیت زندگی و قشربندی اجتماعی دارای سطوح مختلف و تفاوت مکانی هستند، تنوعی از مکان‌‌ها و بافت‌‌های مختلف شهر اهواز اعم از حاشیه‌نشین فرسوده از پیش طراحی‌شده و جدید را شامل می‌‌شوند. همچنین توزیع و پراکندگی آن‌‌ها گسترۀ جغرافیایی و مناطق شهر اهواز را پوشش می‌‌دهد. این محله‌ها به‌عنوان محله‌های مناسب به‌منظور بررسی و تحلیل موضوع موردمطالعه تعیین شدند. براساس یافته‌‌های پژوهش، بین محله‌‌های موردمطالعه، از نظر وجود فضاهای نشاط‌‌آفرین و اثرگذاری این فضاها بر احساس نشاط شهروندان تفاوت و جدایی‌‌گزینی فضایی وجود دارد و الگوی توزیع فضاهای نشاط در بین این محله‌‌‌‌ها عدالت‌محور نیست. محیط کالبدی و فراغتی در احساس نشاط شهروندان اثرگذار است و سطح نشاط شهروندان در محله‌‌های برنامه‌‌ریزی‌شده که از لحاظ فضاهای نشاط‌‌آفرین غنی‌‌تر هستند (شهرک نفت، کیانپارس و گیت بوستان)، نسبت به محله‌‌های بافت فرسوده (عامری) و حاشیه‌‌نشین (محلۀ منبع آب و کوی علوی) که از این لحاظ فقیر هستند، بالاتر است. شرایط عینی محیط شهری در احساس نشاط شهروندان اثرگذار است و تفاوت مکانی در برخورداری از فضاهای نشاط‌‌آفرین در سطح نشاط شهروندان و نقش تعدیلگری در کیفیت محیط کالبدی و فراغتی و نشاط شهروندان اثرگذار است. محیط عینی در خلق فضاهای شهری بانشاط و ارتقای شاخص‌‌های کیفیت زندگی شهروندان اثر دارد و در مقابل، بانشاط‌بودن فضاهای شهری موجب جذابیت فضاها و مکان‌‌ها برای حضور و فعالیت شهروندان می‌‌شود. در پایان نوشتار، پیشنهادهای مناسب ارائه می‌شود.

Geographical analysis of the effect place (objective environment) on the sense of Happiness of Ahvaz citizens based on the happy city approach

Geography also examines the relationship between humans and the environment therefore, in the database of this science, addressing the environmental happiness of the citizens of Ahvaz as the seventh metropolis of Iran is an important issue. The present study is theoreticalapplied and methodologically &descriptiveanalytical& in the field of behavioral geography. The tool used in this study is Oxford Happiness Standard Questionnaire. The statistical population includes the citizens of Ahvaz (both men and women) in the age range of 15 years and above, which is equal to 887,280 people. The sample size is 385 persons. Based on findings, the pattern of distribution of Invigorating spaces among these neighborhoods is not a justiceoriented pattern. Physical and leisure environment is effective in the sense of happiness of citizens and the level of happiness of the citizens in the planned neighborhoods that are richer in terms of joyful spaces (shahraknaft, Kianpars, Gate Bostan), compared to the dilapidated neighborhoods (Ameri) and the suburbs (manbae ab, koye Alavi) which in this respect they are poorer, higher. The objective conditions of the urban environment affect the sense of happiness of citizens and the spatial difference in having happy spaces leads to the difference in the level of happiness of the citizens. The objective environment has an effect on creating happy urban spaces and improving the quality of life indicators of citizens, and in contrast, the happiness of urban spaces makes spaces and places attractive for the presence and activity of citizens. Finally, appropriate suggestions are provided.