واکاوی عدالت فضایی در تخصیص کاربری‌های اراضی شهری (مطالعۀ موردی: مناطق پنج‌گانۀ شهر اردبیل)

برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری یکی از هسته‌های مهم در نظام برنامه‌ریزی شهری است. بدین منظور نظم فضایی و توزیع منابع و امکانات در مناطق شهری (از جمله شهر اردبیل) و برخورداری از عدالت فضایی برای بهره‌مندی مردم و نیازهای جامعه شهری حائز اهمیت است. در همین خصوص، رشد جمعیت و مهاجرت به همراه رشد فیزیکی شهر اردبیل به‌طرف روستاهای پیرامون موجب شده است در برخی موارد کاربری اراضی شهری آن به‌صورت نامتناسب و دور از اصول ایجاد شود که در نگاه اول نشانگر توزیع و مکان‌گزینی ناهمگون و ناسازگار کاربری‌ها در سطح شهر است. از همین رو هدف این پژوهش واکاوی عدالت فضایی در تخصیص کاربری‌های اراضی شهری با استفاده از تکنیک‌های تحلیل منطقه‌ای در مناطق پنج‌گانۀ شهر اردبیل است. روش تحقیق حاضر توصیفیتحلیلی و جمع‌آوری منابع و اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای بوده است. برای سنجش وضعیت عدالت فضایی در شهر اردبیل از مقایسۀ سرانه‌ها، سطوح اشغالی و تحلیل شاخص ظرفیت از مدل lqi و gis و تکنیک‌های تحلیل منطقه‌ای نظیر آنتروپی شانون و ضریب اختلاف یا پراکندگی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد در ارزیابی کمی با توجه به مقایسۀ مناطق در شهر اردبیل، کاربری مسکونی بیشترین و کاربری تاسیسات شهری کمترین سطوح اشغالی و سرانه را به خود اختصاص داده است. مقایسۀ کاربری‌ها با استفاده از مدل ضریب مکانی با خط نرمال lqi بیانگر آن است که بیشتر کاربری‌ها پایین‌تر از خط نرمال یک قرار دارند که این مسئله نشان‌دهندۀ کمبود امکانات در مناطق شهرداری اردبیل است. براساس بررسی مدل ضریب آنتروپی با توجه به ln به‌دست‌آمده، همۀ کاربری‌های موردمطالعه در مناطق، دارای وضعیت نامتعادل و نامتوازن فضایی است. همچنین بررسی ضریب پراکندگی بیانگر آن است که به غیر از ضریب پراکندگی کاربری مسکونی، سایر کاربری‌ها نیز دارای ضریب پراکندگی بسیار بالا هستند که نشان‌ می‌دهد توزیع فضایی بسیار نامتعادل و عدم تحقق اصل عدالت‌محوری در توزیع شاخص‌های موردمطالعه در مناطق پنج‌گانۀ اردبیل است.

Investigation of Spatial Justice in the allocation of Urban Land Uses(Case Study: the five municipality regions of Ardabil City)

The planning of urban land use is one of the important core in the urban planning system. Therefore,In order of spaces and the distribution of sources and facilities in addition to the equality of space enjoyment in order to achieve people interest and also the need of urban social is important. The present research will be based on descriptive and analytical method, while collecting sources and information in the form of library. The state of spatial justice in Ardabil city have been used to asses comparison of per head, occupied layers, description of capacity standard has been done by LQI model and regional analysis techniques like Shannon entropy and dispersion coefficient. The result of this research has revealed that in comparison of quantity of occupied space in Ardabil city, the usage of lands for residence has occupied the most space and the urban facilities has occupied the least space in per head and occupied layers and the comparison utilities has been shown by LQI model in which the most utility spaces is under the normal line and entropy coefficient show that all users have a unbalance space conditions and dispersion coefficient show that the condition of residential is better than the other users have high dispersion coefficient and at all, there are not justice and balance in urban landuses distribution in the five municipality regions Ardabil city.