سنجش شاخص های سر زندگی شهری در سکونتگاه های غیر رسمی (مطالعۀ موردی: سیلاب قوشخانۀ تبریز)

ارزیابی شاخص‌های سرزندگی شهری به‌عنوان روشی برای پی‌بردن به میزان شادابی، نشاط و حیات اجتماعی شهروندان هر جامعه‌ است، اما بررسی وضعیت مولفه‌های سرزندگی در میان ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی از درجۀ اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چراکه بیشتر ساکنان این نواحی اقشار کم‌برخوردار و آسیب‌پذیر در جوامع هستند و ضرورت توجه به وضعیت حیات و زیست‌پذیری آنان بیشتر از شهروندان سایر نقاط شهری اهمیت دارد. هدف اصلی پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، ارزیابی میزان اهمیت شاخص‌های سرزندگی شهری در میان ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی محلۀ سیلاب تبریز است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش  پرسش‌نامه و آزمون‌های رگرسیون چندمتغیره، آمارۀ t تک‌نمونه‌ای و کروسکال استفاده شده است. داده‌های پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی میدانی گردآوری شده و حجم نمونه هم براساس فرمول کوکران معادل 305 نفر برآورد شده است. شاخص‌های تعیین‌شده در این پژوهش، به‌ترتیب شاخص «روانی-اجتماعی» با 4 گویه، شاخص «کالبدی-فضایی» با 9 گویه و شاخص «تسهیلات رفاهی و خدماتی» با 9 گویه هستند. نتایج تحلیل داده‌ها و  پرسش‌نامه‌ها حاکی از آن است که از نظر ساکنان محلۀ سیلاب تبریز در میان مولفه‌های مورد مطالعه، مولفۀ روانی-اجتماعی با میانگین 2/43 بیشترین اهمیت را دارد. همچنین مولفۀ تسهیلات رفاهی-خدماتی با میانگین 2/18 در رتبۀ دوم و مولفۀ کالبدی-فضایی با میانگین 1/39 در رتبۀ سوم قرار گرفته‌اند. رتبه‌بندی مذکور بیانگر آن است که میزان اهمیت مولفه‌های سرزندگی شهری از نظر شهروندان محلۀ سیلاب تبریز یکسان نیست. یافته‌های دیگر پژوهش نشان می‌دهد که میان شاخص روانی-اجتماعی ساکنان محلۀ سیلاب تبریز و میزان سرزندگی در این محله، با بهره‌گیری از مولفه‌های «تفریح و شادی کودکان» با مقدار بتای 0/469 و «فعالیت گروه‌های فرهنگی» با مقدار بتای 0/398 رابطۀ معناداری وجود دارد.

Measuring Indicators of Urban Vitality in Informal Settlements (Case study: Seilab Qoshkhane Tabriz)

Paying attention to the indicators of urban vitality can improve the socialeconomic, cultural, psychological, physical, and physical dimensions, etc. of the inhabitants of informal settlements. Therefore, the present study was conducted with developmentalapplied nature and descriptiveanalytical method to measure and evaluate urban vitality indices among residents using SPSS software and multivariate regression tests, onesample ttest and Kruskal. The required data were collected using library studies and field research, and the sample size was estimated to be 305 according to Cochran’s formula. The results show that there is a significant relationship between the psychosocial index of the residents of the Seilab neighborhood of Tabriz and the level of urban vitality in this neighborhood using the components of children’s recreation and happiness and cultural activities. Other findings showed that among the studied components, the psychosocial component with an average (2.43) has the first rank and then the welfareservice component with an average (2.18), the second rank, and finally the component. Physicalspatial with an average of (1.39) ranked third. Finally, it can be concluded that the situation of the components of urban vitality has not been the same for the citizens.