تحلیلی بر اثربخشی اجتماعی توسعۀ فضاهای عمومی در بافت مرکزی شهرهای ایران (مطالعۀ موردی: پیاده‌راه سبزه‌میدان شهر زنجان)

با آغاز قرن بیست‌ویکم، جهان ما به‌تدریج به عصری وارد شده است که مضمون تاریخی-اجتماعی جدیدی را به‌دنبال داشته است. همچنین توجه به توسعۀ فضاهای عمومی به‌عنوان محمل انسان‌های مجاور، به‌منظور نزدیک‌ترکردن آنان به یکدیگر و جبران بخشی از سرمایه‌های اجتماعی از دست رفتۀ جاری در بافت‌های معماری و شهری گذشته اهمیت بیشتری می‌یابد. با وجود این، امروزه این فضاها دچار تغییرات و تحولات گسترده‌ای شده‌اند که سبب شده تا حد زیادی از ماهیت اولیۀ خود فاصله بگیرند و نتوانند آن‌گونه که باید، پاسخگوی نیازهای شهروندان باشند. با این رویکرد هدف این نوشتار ارزیابی اثربخشی اجتماعی فضای عمومی سبزه‌میدان شهر زنجان بر ساکنان محله‌های بافت تاریخی شهر زنجان است. همچنین در این مطالعه، با استفاده از روش‌های زمینه‌یاب پیمایشی، به مطالعۀ سبزه‌میدان شهر زنجان پرداخته و ادراک و بینش جامعۀ آماری پس از مداخلات ارزیابی شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های مختلفی مانند تحلیل عاملی اکتشافی، آزمون t تک‌نمونه‌ای، فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. در نهایت نیز میزان تبیین‌ و پیش‌بینی‌کنندگی اجرای پروژۀ سبزه‌میدان بر تحولات اجتماعی-فرهنگی محله‌های پیرامون سبزه‌میدان متاثر از روابط علی میان مولفه‌های شش‌گانه با مدل معادلات ساختاری صورت گرفته است. براساس نتایج، شاخص‌های انگیزش اجتماعی با ضریب 5/363، تعاملات اجتماعی با ضریب 11/188 و کیفیت بصری با ضریب 9/402 مثبت و بیشتر از حد استاندارد هستند. در نتیجه اجرای پروژۀ سبزه‌میدان به ارتقای کیفیت بصری، انگیزش اجتماعی و تعاملات اجتماعی در محله‌های پیرامون سبزه‌میدان منجر شده است. همچنین با توجه به نتایج آزمون فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی، شاخص‌های تعاملات اجتماعی و کیفیت بصری در ناحیۀ 1 قرار دارند. در نتیجه اجرای پروژۀ سبزه‌میدان ساختارهای اجتماعی و نگرش‌های مردم‌شهری را به‌دلیل ارتقای کیفیت بصری و ایجاد مرکزی برای تعاملات اجتماعی و ارتباطات شهری، اصلاح کرده و ارتقا داده است. بر مبنای یافته‌های پژوهش می‌توان گفت این پروژه در مرحلۀ گذار قرار دارد و هنوز به درجۀ نهایی از کیفیت، رضایت و مطلوبیت اجتماعی نرسیده است. با وجود این، توانایی تحولات مثبت و عمیق در اثربخشی اجتماعی در آینده را دارد و می‌تواند روند فعلی تحولات اجتماعی را با اجرای فازهای بعدی پروژه در آیندۀ شهر زنجان موثرتر کند.

An Analysis on the Social Effectiveness of Public Spaces Development in the Central Context of Iranian Cities (Case Study: Sabzemeydan Zanjan Walkway)

in the contemporary era, with the rise of individualism, the development of public spaces as an adjunct to human beings has become more important in bringing them closer to each other and compensating for some of the current lost social capital in the architectural and urban contexts of the past. However, today these spaces have undergone extensive changes that have largely distanced themselves from their original nature and failed to respond to the needs of citizens. Evaluates after interventions. Different tests such as exploratory factor analysis, single sample T test, ANP network analysis process and structural equation modeling were used for data analysis. Finally, the extent of explaining and predicting the implementation of the Branch Square project on the sociocultural developments of Branch Square neighborhoods under the influence of causal relationships among the six components was analyzed by structural equation modeling. The results showed that social motivation indices (with coefficient of T = 5.363); social interactions (with coefficient of T = 11.1818); and visual quality (with coefficient of T = 9.9402) were positive and higher than standard. As a result, the implementation of the Green Field Project has refined and enhanced the social structures and attitudes of urban people by enhancing visual quality and creating a center for social interaction and urban communication. Based on the research findings, it can be stated that this project is in transition phase and has not yet reached the final level of quality, satisfaction and social desirability.