عوامل موثر بر تولید فضا در نواحی پیراشهری (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه)

رشد نظام سرمایه‌داری به تولید فضاهای سودمحور و ناسازگار با محیط‌زیست منجر شده است. این وضعیت در محدوده‌های پیرامون شهر ارومیه، به‌طور برجسته ‌مشاهده می‌شود. در پژوهش حاضر، روند تولید فضا و عوامل موثر بر آن در فضاهای پیرامون شهر ارومیه، در بازه زمانی 2000 تا 2014 ارزیابی شده است. این پژوهش به لحاظ نوع، کاربردی بوده و از نظر روش در گروه پژوهش‌های ترکیبی (کمی و کیفی) قرار دارد. برای گردآوری اطلاعات از تصاویر ماهواره‌ای و مصاحبه‌های عمیق و نیمه ساختاریافته استفاده شده و تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها در دو بخش کمی و کیفی، با نرم‌افزارهای arcgis، envi و رویکرد تئوری بنیانی صورت گرفت. مشارکت‌کنندگان پژوهش در بخش کیفی شامل کارشناسان سازمان‌های مرتبط در امور شهری و روستایی (اعم از شهرداری، سازمان راه و شهرسازی، اداره کل منابع طبیعی، سازمان جهاد کشاورزی، استانداری، فرمانداری و...) بوده و روش نمونه‌گیری آن  به ‌صورت غیرتصادفی است. در مرحله اول پژوهش، فضاهای تولیدشده در فاصله زمانی سال‌های 2000 تا 2014 در پنج کلاس مسکونی، صنعتی، سبز، فضاهای خالی و بایر و ارتباطی طبقه بندی شدند. مطابق نتایج، از سال 2000 تا 2014 حجم فضاهای سبز (37.730 درصد) و فضاهای خالی و بایر (34.031 درصد) روندی کاهشی داشته و در مقابل، بر میزان فضاهای مسکونی (24.448 درصد)، صنعتی (3.787 درصد) و شبکه‌های ارتباطی (0.00148 درصد) افزوده شده است. این وضعیت، روندی ناپایدار را در اکوسیستم منطقه نشان می‌دهد. در نتایج تحلیل کیفی، مولفه‌های نظام سرمایه‌داری، تنوع اقتصادی، حاشیه‌نشینی، سیاست‌های نوسازی، مدیریت ناکارآمد و ضعف قوانین به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر تولید فضا در نواحی پیراشهری مشخص شدند. به طورکلی، نتایج این پژوهش، گرایش‌های سوداگرانه و رانت‌جویانه را در نواحی پیراشهری نشان داد.