ارزیابی شاخص‌های پایداری در حمل‌ونقل شهری با استفاده از روش تاپسیس (مطالعۀ موردی: شهر کرمانشاه)

در این مقاله شاخص‌های پایداری در حمل‌ونقل شهری کرمانشاه با هدف اولویت‌بندی گزینه‌های ایده‌‌آل در سیستم حمل‌ونقل این شهر ارزیابی، و بر شیوه‌های حمل‌ونقل عمومی تاکید می‌شود. بدین‌منظور، چهار گزینه تاکسی، اتوبوس، منوریل و پیاده‌روی به‌عنوان چهار شیوه حمل‌ونقل عمومی، با توجه به بیست شاخص در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست‌محیطی ارزیابی شده‌ است. از آنجا که در پژوهش حاضر، شاخص‌های متفاوتی برای انتخاب گزینه‌ها به‌کار رفته است، به‌منظور تحلیل و ارزیابی، روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه و تکنیک تاپسیس استفاده شده است. این پژوهش توصیفی است و جامعه آماری آن شامل متخصصان حوزه حمل‌ونقل در شهر کرمانشاه است. نمونۀ آماری این پژوهش شامل چهل نفرند که به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. داده‌ها از طریق پرسشنامه جمع‌آوری شد و درمجموع، از هر نفر بیست نکته دربارۀ جنبه‌های مختلف پایداری پرسش شد. پاسخ‌ها در قالب طیف لیکرت پنج‌قسمتی دسته‌بندی شدند. پس از طی فرایند پیش­آزمایش، سنجش روایی و پایایی آن صورت گرفت. برای سنجش پایایی از آلفای کرونباخ در نرم‌افزار spss استفاده شد که حدود 734/0 است. بدین­ترتیب، پرسش‌ها سازگاری درونی دارند. پرسشنامه‌های نهایی بین چهل نفر از متخصصان حوزه حمل‌ونقل شهری شامل کارشناسان این حوزه و استادان برنامه‌ریزی شهری توزیع شد. مطابق نتایج، پیاده‌روی در رتبه اول، تاکسی و اتوبوس در رتبه دوم و منوریل در رتبه نهایی از نظر اهمیت قرار دارند. در این بین، پیاده‌روی به‌دلیل هزینۀ کمتر، انعطاف‌پذیری بیشتر، افزایش تعامل اجتماعی و حمایت از محیط‌زیست، امتیاز بیشتری دارد. منوریل نیز به‌دلیل افزایش میزان سرمایه‌گذاری، تاثیر بیشتر بر پراکنش شهری، و انعطاف‌پذیری اندک، نامطلوب‌ترین گزینه است. از طرفی اختلاف اندکی میان گزینه‌های تاکسی، اتوبوس و پیاده‌روی وجود دارد؛ بنابراین، برای حفظ پایداری سیستم حمل‌ونقل شهری، ترکیبی از عناصر تاکسی، اتوبوس و پیاده‌روی برای سفرهای درون‌شهری پیشنهاد می‌شود.