مروری نظام‌مند برکاربرد داده‌کاوی در کتابخانه‌های دیجیتال

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی کاربردهای داده‌کاوی در ارائه خدمات، مجموعه‌سازی و مدیریت کتابخانه‌های دیجیتالی صورت گرفته است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع مطالعات کاربردی و به لحاظ روش در زمره پژوهش های کیفی است که به روش مرور نظام‌مند انجام شده است. برای این منظور مقالات از طریق جستجو در پایگاه های‌ اطلاعاتی«اشپرینگر»، «امرالد»، «پروکوئست»، «وب‌آو ساینس»، «گوگل اسکالر»، «ساینس دایرکت» و «سمنتیک اسکالر» بدست آمده است. مقالات بین بازۀ زمانی 2000 تا 2021  تحلیل  و از الگوی مرور سیستماتیک کیچنهام و چارتر (2007) پیروی شد. با توجه به معیارهای موردنظر تعداد 1296 مقاله بعد از پالایش اولیه استخراج شده است و از بین این مقالات با بررسی عنوان 77 مقاله مرتبط با موضوع شناسایی و وارد بررسی نهایی از طریق بررسی متن کامل شده است که در نهایت تعداد 29 مقاله برای تحلیل نهایی انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش کدگذاری محتوای کیفی استفاده و تجزیه‌و‌تحلیل محتوا از سوی دو کدگذار انجام شد. میزان توافق ارزیابان براساس فرمول مایلز و هابرمن برای تحلیل‌های انجام شده 78/5 محاسبه شد. یافته‌ها: بر اساس نتایج تحلیل کیفی در این پژوهش، 75 مضمون پایه، 13 مضمون سازمان‌دهنده و 3 مضمون فراگیر «خدمات دیجیتال»، «مدیریت کتابخانه دیجیتال» و «مجموعه‌سازی دیجیتال» شناسایی شده است که در مجموع کاربرد داده‌کاوی در کتابخانه‌های دیجیتال را به تصویر کشیده است. نتیجه‌گیری: با استفاده از تکنیک‌های داده‌کاوی در کتابخانه‌های دیجیتال می‌توان اطلاعات متنوعی را به صورت یکپارچه در طبقات مختلفی ذخیره نمود تا کاربر‌ نهایی بتواند به نیازهای اطلاعاتی خود در کمترین زمان ممکن  پاسخ دهد. از طرفی دیگر، کتابخانه ها نیز می‌توانند منابع کاربردی‌تری را از طریق تحلیل علاقه‌مندی های اطلاعاتی کاربران خود تهیه کنند و این نکته در شرایطی که کتابخانه ها با مشکلات مالی روبرو هستند، می‌تواند نقطه عطفی در نظر گرفته شود.

a systematic review of data mining applications in digital libraries

purpose: study aimed to identify the applications of data mining in the provision of services, collection and management of digital libraries.methodology: this is an applied study in terms of purpose and in terms of method is qualitative research that have been done by systematic review method. for this purpose, articles have been obtained by searching databases of springer, emerald, proquest, web of science, google scholar, science direct, and semantic scholar.articles published between 2000 and 2021 have been scrutinized. the systematic review model of kitchenham and charter (2007) was surveyed. according to the inclusion criteria, 1296 articles have been extracted after initial refinement, and among them, 77 articles related to the subject have been identified by reviewing the titles of articles and entered the final review by reviewing the full text. in conclusion, 29 articles were chosen for final analysis. the qualitative content coding method was used for data analysis and qualitative analysis was performed by two coders. the agreement of the evaluators based on the formula of miles and haberman for the performed analyzes, 78.5 was obtained. findings: based on the results of qualitative analysis, 74 basic, 13 organizing and 3 comprehensive themes of digital services,” “digital library management and digital collection have been identified, which in total define the application of data mining in digital libraries represented. conclusion: using data mining techniques in digital libraries, a variety of information can be stored seamlessly in different classes so that the end user of the information could meet their information needs in the shortest possible time. on the other hand, libraries can provide more useful resources by analyzing their users’ information interests, and this can be considered a turning point in situations where libraries are facing financial difficulties.