حکم جمع میان همسر و دختر برادر یا خواهر در ازدواج از دیدگاه فقهای اسلامی

محرمات ازدواج در ادیان آسمانی دیگر به جز اسلام هم مطرح بوده است، اما نه به این گستردگی و تفصیلی که در اسلام مطرح شده است. از میان مباحث مربوط به محرمات ازدواج، مقوله جمع میان عمه و برادرزاده، خاله و خواهرزاده موجب اختلاف امت اسلامی گردیده است. جمهور فقهای اهل‌سنّت و شیخ صدوق از امامیه، با استناد به روایاتی که از رسول خدا و پیشوایان اهل تشیع نقل شده است، به‌صورت مطلق چنین جمعی را حرام دانسته‌اند. داود ظاهری، عثمان البتی، خوارج و برخی از فقیهان امامیه این ازدواج را به‌صورت مطلق جایز دانسته‌اند. ایشان آیه 24 سوره نساء را بنای جواز قرار داده و احادیث وارده را ناتوان از تخصیص کتاب‌الله خوانده‌اند. مشهورِ فقهای امامیه تفصیل را ترجیح داده و به روایاتی استناد کرده‌اند که از ائمه تشیع به‌صورت تفصیلی نقل شده است و روایاتی را که از مطلق تحریم سخن می‌گویند، حملِ بر مقیّد کرده‌اند. مخرج مشترکِ جمهور اهل‌سنّت و مشهور امامیه، حفظ احترام و جایگاه عمه و خاله در خانواده است. اهل‌سنّت برای حفظ احترام و صله‌رحم، به‌صورت مطلق اصل تحریم را ترجیح داده‌اند و امامیه برای حفظ احترام و ارزشهای اخلاقی، حلیت آن را مشروط به اجازه دانسته و قائل به تفصیل شده‌اند. تحقیق میدانی که توسط محققان این مقاله با روش پرسش‌نامه‌ای در آذرماه 1394 با محدوده زمانی سال 1390 به بعد انجام شده است، نشان‌دهنده نداشتن پشتوانه اجتماعی این‌گونه ازدواجهاست که تفصیل آن در این مقاله تبیین شده است.

The Ruling for Simultaneous Marriage with a Woman and her Niece from the Perspective of Muslim Jurists

Marriage prohibitions have been treated by divine religions other than Islam too but not with the same extent and detail. Among the issues concerning marriage prohibitions, simultaneous marriage with an aunt and her niece has led to diversifying perspectives in the Islamic Ummah. The entirety of Sunni scholars plus Shaykh Saduq, as a Shiite scholar, have acknowledged this type of marriage as generally and absolutely forbidden/ unlawful by reference to Hadiths quoted from the Prophet and the Imams of the Shia.  Dawud AlZahiri, Uthman alBatti, the Khawarij and some Imamiyya jurists have acknowledged this type of marriage as absolutely lawful based on Verse 24 of Surah alNisa’; hence, rejecting the above mentioned Hadiths as incapable of modifying or specifying the ruling given by the Book of Allah. The majority of Imamia jusrists have preferred distinguishing the cases and issuing the rules suitable for each, and, by reference to Hadiths that have been quoted from Shiite Imams concerning this distinction, consider the Hadiths that point to the absolute unlawfulness of this type of marriage as modified and specified by other ones. The common ground between the majority of Sunni and Shiite scholars is the necessity of paying respect to aunts and their position in the family. Sunni jurists have preferred the prohibition of this type of marriage for the sake of respecting blood ties, but Shiite jurists have considered it as lawful and dependent on permission and distinction of cases for the sake of respecting moral values. The results of the present fieldstudy, which was conducted in December 2015 in the form of a questionnaire survey and covering the years after 2011, suggest a lack of social support for this type of marriage, as explained in detail in the body of the same paper.