مثلی و قیمی از منظر فقه اسلامی و حقوق ایران

در روابط مالی که یک طرف بر اثر قراردادی مانند قرض یا غیر قرارداد مثل غصب، ضامن پرداخت مالی به طرف مقابل می‌شود، مواردی وجود دارد که متعلقِ ضمان مشخص نشده و مورد توافق قرار نگرفته است. در این موارد، در فقه اسلامی و قوانین موضوعه حکم به ضمان مثل در مثلی و قیمت در قیمی شده است. بدیهی است اجرای این حکم، متوقف بر شناسایی اموال مثلی و قیمی است که با اندک برداشت متفاوتی از مفهوم این دو، مصادیق و درنتیجه احکام مرتبط با هر یک متفاوت شده، پیامدهای نامناسب حقوقی و اقتصادی در جامعه به دنبال خواهد داشت؛ ازاین‌رو این پژوهش در پی تحلیل و بررسی مفهومی مثلی و قیمی است و با رویکرد تطبیقی و با بهره‌گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی، ضمن بررسی دیدگاههای مختلف فقها و اندیشمندان اسلامی، به بررسی حقوقی موضوع پرداخته است. طبق یافته‌های این پژوهش، مثلی مالی است که ویژگیها و خصوصیات افراد آن، به‌گونه‌ای نزدیک به هم باشند که باعث گوناگونی رغبت و انگیزش عرف عقلا به افراد آن نشود. قیمی نیز عکس تعریف مثلی خواهد بود.

The Fungible and nonFungible from the Perspective of Islamic Jurisprudence and the the Legal System of Iran

In financial relationships where one party becomes accountable for making a payment to the other party based on a contract such as debt or based on other issues such as usurpation, there are cases in which the object of liability is not determined or agreed on. In these cases, the ruling in Islamic jurisprudence and statute laws is liability against fungibles in case of fungible objects and liability for value in case of nonfungible objects. Obviously, the implementation of this rule depends on the identification of fungible and nonfungible properties. Even a bit misconception in interpreting these two concepts will lead to different referents in reality, which will cause differences in the rulings as well as adverse legal and economic consequences in society. Therefore, the present paper is an attempt to analyze and evaluate the concepts of fungible and nonfungible. Via a comparative approach and a descriptiveanalytical method, the paper addresses these concepts in legal terms besides evaluating the different perspectives of Islamic jurists and scholars. Based on the findings of this study, a fungible property refers to an object whose instances and features are so close that do not cause reasonable individuals to have different tendencies and motivations towards its various instances or individuals. A nonfungible property is the reverse.