بازپژوهی فقهی حقوقی سقوط رد و ارش در فرض زوال عیب قبل از علم به آن در فقه مذاهب خمسه و حقوق ایران

طبق ماده 422 قانون مدنی، در صورتی که مبیع معیوب بوده و عیب از زمان عقد تا زمان رد و ارش باقی مانده باشد، مشتری حق دارد که یکی از سه امر را انتخاب نماید: قبول کالای معیوب، اخذ ارش یا فسخ معامله. مسئله این است که در صورتی که عیب مبیع معیوب قبل از علم مشتری از عیب، زائل شود، حق خیار باقی می‌ماند یا خیر؛ آیا وجود عیب تنها در هنگام عقد کافی است یا وجود عیب و علم مشتری از آن در زمان انجام خیار مهم است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، نگرشهای متعدد در سقوط حق رد و ارش در فرض زوال عیب در معاملات را از جنبه‌های فقهی و حقوقی بررسی نموده و با تاکید بر اهمیت تعادل حقوقی و انصاف در روابط معاملاتی به عنوان اصول اساسی مورد تاکید، به انتخاب نگرشی بر این اساس پرداخته است مبنی بر اینکه در صورت زوال عیب حق خیار هم ساقط می­‌گردد با دلایل مبتنی بر حفظ و متوازن بودن حقوق مشتری و فروشنده، منع تضییع حقوق طرفین معامله، انصاف در قراردادها. بر این اساس یک مقرره قانونی جهت حفظ حقوق مشتریان و فروشندگان در مواجهه با فرض زوال عیب ارائه گردیده است. این مقرره به منظور تضمین حقوق مشتریان و فروشندگان در معاملات و حفظ تعادل و انصاف در قراردادها ارائه شده و تعیین­‌کننده نحوه جبران ضرر ناروایی مشتریان و تعادل حقوق طرفین معامله در شرایط زوال عیب است.