نقد و تحلیل دیدگاه شیخ طنطاوی بر جواز ربا بین دولت و ملت

هر چند حرمت ربا از مسلمات دین نزد مذاهب اسلامی است، اما فقهای شیعه، مواردی را از حرمت ربا استثناء کرده‌ اند؛ از جمله ربا بین پدر و فرزند، ربا میان زن و شوهر، ربا میان مسلمان و کافر حربی. لیکن، فقهای اهل‌سنت معتقدند: در این موارد نیز ربا جریان می ‌یابد. این در حالی است که برخی از فقهای معاصر اهل ‌سنت، مثل شیخ طنطاوی، مصداق جدیدی تحت عنوان جواز ربا بین دولت و ملت را مطرح کرده و یک ‌سری ادله و استنادات را برای اثبات نظریه خویش مطرح می ‌کند. در این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، برآنیم که موضوع ربا بین دولت و ملت را، با نگاهی بر نظر ایشان که مبنی بر حلال بودن سود بانکی است، بررسی و مناقشه کنیم. آنچه از بررسی آیات و روایت و متون فقهی به ‌دست می ‌آید، این است که: اگرچه آراء اندکی بر پایه استنباطهای فقهی، مبنی بر حلال بودن این بهره ‌ها وجود دارد، ولی غالب فقها (اعم از شیعه و سنی) معتقدند: بهره ‌های بانکی تحت هر عنوانی که باشد سود مضاربه به صورت مقطوع و از پیش تعیین ‌شده، یا خسارت دیرکرد یا جبران کاهش ارزش پول و ... جز در حد کارمزد و آن هم در حد معقول پذیرفته نیست و مشمول رباست و لذا به نظر می ‌رسد دیدگاه شیخ طنطاوی، قابل مناقشه جدی باشد.