تاملی فقهی پیرامون اخذ اجرت بر پیرا قضا از منظر فقه مذاهب اسلامی

یکی از مباحث مهم و بحث‌برانگیز در فقه القضاء، مسئله اخذ اجرت قاضی است که در دو مبحث قابل ‌بررسی است: مسئله اول، حکم اخذ اجرت قاضی در ازای قضاوت است و مبحث دیگری که ذیل آن قابل طرح و از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است، مسئله اخذ اجرت بر پیرا قضا (لواحق قضا) است؛ پیرا قضا عبارت است از مقدمات قضا مانند سماع دعوی، احلاف، جرح‌وتعدیل و یا امور پیرامونی قضا از قبیل کتابت، کارشناسی، ترجمه و غیره. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی اقوال فقهای مذاهب را در این مسئله بررسی کرده و نتیجه به‌دست‌آمده از مطالعه و تتبع در نظرات فقها چنین است: عده ای از فقها قائل به جواز مطلق اخذ اجرت در پیرا قضا هستند و عده ای دیگر منع مطلق را صحیح دانسته اند، اما نظر تحقیقی و دقیق همان طور که اکثر فقهای امامیه و اهل‌سنت گفته اند قول به‌ تفصیل است؛ بدین بیان: اموری که به‌عنوان مقدمات وجوبی قضا هستند و می توانند تاثیر مستقیم در حکم قاضی داشته باشند، اخذ اجرت بر آنها جایز نیست و اگر از امور جانبی قضا و غیرموثر در حکم حاکم باشد اخذ اجرت مانعی ندارد.

a jurisprudential study about getting paid in para judgement in islamic denominations jurisprudential point of views

getting paid to judge is one of the most important and controversial issues in judicial jurisprudence, which can be examined in two categories: first is getting paid to judge in exchange for judgement, and the other is getting paid in exchange for “para judicial” issues which are so important. para judicial issues are preliminaries of judgement, such as hearing lawsuit, taking oaths, criticism and adjustment; or some issues about judgement, such as writing, examination, translation etc. this research has analyzed different denominations jurisprudence statements in a descriptive analytical way. the result consists of different points of views. some jurists allow getting paid in para judicial issues absolutely, while others believe in absolute prohibition. however, according to most imami and public (amah) jurists we believe in separation between getting paid in exchange for mandatory prerequisites of judgement which influence directly on judge ruling and getting paid in exchange for minor and ineffective affairs in ruling. so, it is prohibited in mandatory prerequisites and it is permissible in minor affairs.