تحلیل امکان استناد به خیار تفلیس در حقوق موضوعه با نگاهی خاص بر نظر فقهای حنفی

خیار تفلیس که برگرفته از فقه اسلامی بوده و با وجود عدم ذکر صریح آن در قانون، مورد استناد حقوقدانان قرار گرفته است، اختیاری است که در امکان استناد به آن، در حقوق کنونی محل تردید است. چرا که تحقیق پیش رو نشان می ‌دهد از یک طرف، در خصوص دامنه شمول این خیار در مورد هر شخص مفلسی، گمانه ‌زنی زیاد است و از طرف دیگر، امکان اجرای این خیار در مقابل ورشکسته، با حقوق طلبکاران او در تعارض است. در منابع فقهی، مهم‌ترین ادله وجود این خیار، روایت نبوی است که مورد مداقه قرار نگرفته و در نظرات حقوقدانان هم که متاثر از آراء فقهی بوده است اصولی همچون اصل انتقال مالکیت از طریق بیع، اصل ثبات قراردادها، اصل تساوی میان طلبکاران نادیده گرفته شده است. رهیافت این مقاله، با تکیه بر نظر فقهای حنفی بر عدم امکان استناد به خیار تفلیس و حتی عدم امکان استرداد مبیع (بدون اعمال حق فسخ) در مقابل ورشکسته به جهت رعایت اصل تساوی میان طلبکاران و بر پذیرش وجود حق حبس برای بایع از طریق امتناع از تسلیم مبیع استوار است.

analyzing the possibility of referring to the insolvency khiyar (option to dissolution) in the law with a special view on the opinions of hanafi jurists

the insolvency khiyar, which is derived from islamic jurisprudence and has been cited by jurists despite not being explicitly mentioned in the law, is an option that have been discredited in current law. because the forthcoming research shows that, on the one hand, there is a lot of speculation about the scope of this khiyar for every insolvent person, and on the other hand, the possibility of exercising this khiyar against the insolvent person is in conflict with the rights of his creditors. in jurisprudential sources, the most important evidences for the existence of this khiyar is the prophetic tradition that has not been studied and in the opinions of jurists who have been influenced by jurisprudential opinions, principles such as the necessity of contracts, the principle of equality between creditors have been ignored. the approach of this article is based on: the impossibility of invoking the insolvency khiyar and even the impossibility of returning the goods in sale (without exercising the right of dissolution) against the insolvent person is based on observing the principle of equality between creditors and accepting the existence of entail for the seller by refusing to deliver the goods in sale.