قذف میت در فقه مذاهب اسلامی

افترا یا انتساب ناروای رفتاری مجرمانه به دیگران، گاه شرافت و آبرو و گاهی اعتبار اجتماعی اشخاص را نشانه میگیرد؛ از اینرو حقوق کیفری، اشخاصی که آبرو و شهرت آنان مورد هجمه قرار گرفته است را تحت حمایت خود قرار داده و با تعقیب و مجازات مفتریان سعی میکند تعادل و آرامش ازدسترفته را به جامعه بازگرداند. پیشینه جرمانگاری افترا در حقوق اسلامی به صدر اسلام برمیگردد و افترای جنسی تحت عنوان رمی یا قذف،رفتاری مذموم و قابل مجازات بهشمار آمده است )نور، 4 و 23 (. اگرچه بهلحاظ محتوا و ماهیتِ آیات مذکور، به نظر میرسد منظور از محصنات، زنان پاکدامن و لزوماً زنده باشند، اما در سنوات اخیر قانونگذار به دفاع از آبرو و شهرت مردگان برخاسته و قذف علیه میت را بسان افترای جنسی زندهها، موجبی برای مجازات حدی محسوب نموده است )ماده245 ق.م.ا(. صرفنظر از موارد سقوط حد قذف بهواسطه اثبات، تصدیق، لعان یا گذشتِ مقذوف که دستکم در سه حالتِ آخر میت نمیتواند ایفای نقش نماید و از این حیث ادعایِ احتمالی قاذف مبنی بر حقانیت او در ایرادِ افترا قابل رد یا اثبات نیست، باوجود غلبه جنبه خصوصی و حقالناسیِ این جرم و نیز عدم اهلیّت میت در استیفاء حق بر اساس مبانی فقهی و قانون مدنی، مطرحنمودن چنین جرمی اساساً دارای ایراد و اشکال است. در این نوشتارمبانی و مستندات فقهی و حقوقی تعمیم قذف به دنیای مردگان، غلبه جنبه خصوصی آن و مکانیسم توریث حق قذف به بازماندگانِ میت در آراء اندیشه ورزان شیعه و اهلسنت را به روش توصیفی ژرفانگر تحلیل میکنیم.

slander (qadhf) of the dead in jurisprudence of islamic denominations

insulting the sanctities of religions and denominations under the guise of freedom of speech is a threat to the peace and security of the world, and according to some documents of the international charter of human rights, it is prohibited and is an example of violation of human rights; however, the western countries have a dual policy about this issue. france, which considers itself the cradle of freedom and human rights, has different positions in similar situations. respecting the sanctities and preserving the sacred concepts, expands the communications and strengthens the peaceful coexistence of the followers of different religions. islam condemns the insult to its sanctities, and emphasizes not to insult the sanctities of others. a practical commitment to the declaration and human rights treaties in the world - especially in denmark, france, etc., with the aim of creating religious and denominational division, insults are made towards the holy prophet of islam (saw) - and to eliminate the legal loopholes of this crime in the country, is necessary more than ever. this research, with a descriptive-analytical method, aims to investigate the insult to sacred concepts according to the jurisprudence of islamic religions, the universal declaration of human rights and the international covenant on civil and political rights. insulting sacred concepts is punishable from the viewpoint of islamic denominations and iranian legal system and is also prohibited in human rights.