واکاوی فقهی حقوقی مالک حق قصاص و تطبیق آن با موازین فقهی امامیه و اهل‌سنت با رویکردی به ماده 365 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)

این پژوهش، به روش توصیفی تحلیلی، ماده 365 قانون مجازات اسلامی جدید را در دو نظریه ذیل نقد و بررسی کرده است: الف) قول مشهور که قانون مجازات جدید بر اساس آن تنظیم شده و حق عفو از قصاص را برای مجنی‌علیه پذیرفته است؛ ب) قول غیرمشهور که ماده 54 قانون مجازات اسلامی سابق بر اساس آن تنظیم شده و حق عفو را متعلق به اولیای دم دانسته است. این نوشتار با استناد به ادله قرآنی، روایی، عقلی و هم ‌چنین نظریه تشفی ‌خاطر، قول دوم را به اثبات رسانده است. هدف تحقیق اثبات نظریه مخالف مشهور است، مبنی بر اینکه با گذشتِ مجنی‌علیه قبل از فوت، حق قصاص ساقط نمی ‌شود و اولیای دم می ‌توانند پس از فوت مجنی‌علیه، مطالبه قصاص یا دیه نمایند. نوآوری این پژوهش، تحلیل ماده 365 قانون مجازات جدید با نگاهی جرم ‌شناسانه می‌باشد و اثبات اینکه با گذشت مجنی‌ علیه قبل از فوت، حق قصاص ساقط نمی‌شود و اولیای دم می‌توانند پس از فوت مجنی‌علیه، مطالبه قصاص یا دیه نمایند.

legal-jurisprudential analysis of the owner of the right of retribution and comparing it to imami and sunni jurisprudential standards with an approach to the article 365 of the islamic penal code (approved 1392/2013)

this research, through the use of a descriptive-analytical method, has analyzed the article 365 of the islamic penal code in the following two theories: a) the popular saying that the new penal code was established based on it and accepted the right of pardon from retribution for the victim. b) the unpopular opinion based on which article 54 of the former islamic penal code was established and considered the right of pardon to belong to the owners of blood. this article has proved the second promise by referring to quranic, narrative, rational evidences as well as the theory of “consolation of heart”. the aim of the research is to prove that the unpopular theory, that the right to retribution for the owners of blood does not expire with the consent of the victim before his death, and the owners of blood of the deceased can demand retribution or blood money after the death of the victim. the result of this research is the analysis of article 365 of the new penal code, from a criminological point of view and proving that the right of retribution does not expire with the consent of the victim before his death, and the owners of blood of the deceased can demand retribution or blood money after the death of the victim.