اعتبارسنجی احراز ظنی عدالت شهود از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی

موضوع این مقاله بررسی مستندات فقهایی است که قائل بر این هستند که برای احراز و اثبات عدالت شهود، صرف ایجاد ظن نسبت به آن کفایت می کند. در واقع مسئله اصلی تحقیق آن است که دلایل کفایت مطلق ظن به عدالت شاهد به دلیل عدم ظهور فسق او بررسی شود. مطابق با این نظر، ملکه عدالت در واقع همان عدم ظهور فسق و مسلمان بودن است. این تعریف نظر بعضی از علمای امامیه بوده و برخی از فقهای اهل سنت و از جمله حنفیان و نیز برخی از فقهای مالکی مذهب چنین دیدگاهی دارند. به نظر این گروه اصل این است که افراد در حالت سلامت روحی و اخلاقی و ملکه عدالت اند و فسق و فجور، حالتی عارضی بوده و اثباتش محتاج دلیل است و همین که انسان، مسلمان باشد و فسقی از او ظاهر نشود، متصف به صفت عدالت خواهد بود و در دادگاه هم اگر قاضی ظن نسبت به فسق شاهد به دست نیاورد احراز ظنی عدالت وی از سوی قاضی کافی است. با این اوصاف فرد عادل، نادرالوجود نخواهد بود و احراز ملکه عدالت امری ساده می شود. لذا نتیجه این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی نگاشته شده آن است که اگر چه عدالت، ملکه نفسانی است ولی در صحنه عمل، حمل بر صحت و سلامت افراد را ایجاب می کند و حسن ظاهر و عدم ظهور فسق یا ظن به عدالت، کاشف از آن بوده و ملاک عدالت شود.

Validation of Conjectural Verification of Justice in Witnesses from the Perspective of Jurisprudence of Islamic Denominations

The subject of this article is the study of the evidences of jurists who believe that the mere conjecture is sufficient to verify and prove the justice of witnesses. In fact, the main issue of the research is to examine the reasons for the absolute adequacy of conjecture about justice of the witness due to the lack of manifestation of his immorality. According to this view, the criteria for justice is in fact the lack of manifest immorality and being a Muslim. This definition is the opinion of some Imami scholars, and some Sunni jurists, including the Hanafis, as well as some Maliki jurists, have such a view. According to this group, the principle is that people are in a state of mental and moral health and have the criteria of justice, and immorality is a temporary condition and its proof needs evidence, and as soon as a person is a Muslim and no immorality appears in him, he is characterized by the attribute of justice, and in court, if the judge does not suspect the witness of immorality, it is sufficient for the judge to verify his justice. With these descriptions, a just person will not be rare, and it will be easy to verify the criteria of justice. Therefore, the result of this research, which has been conducted through a descriptiveanalytical method, is that although justice is an innate attribute, but in reality, it is necessary to verify the morality of people and the good appearance and the lack of manifest immorality or conjectural verification of justice are the criteria for justice.