ازدواج بیمار در فقه مذاهب اسلامی

ازدواج شخص بیمار منجر به فوت و آثاری که بر آن مترتب می‌شود از مسائل اختلافی بین امامیه و اهل سنت است. بررسی تطبیقی آراء فقها در این زمینه بیانگر آن است فقهای امامیه در ازدواج مرد بیمار، برای جلوگیری از ضرر رساندن زوج به وراث و ترتب آثار بر ازدواج وی، نزدیکی را شرط صحت ازدواج و ترتب آثار مهریه و ارث بر آن قرار داده اند و در صورت عدم نزدیکی و فوت بیمار، عقد نکاح را باطل می‌دانند ولی مراد، بطلان حقیقی نیست، بلکه مراد آن است که احکام عقد نکاح مثل مهریه، ارث و عده وفات بر آن مترتب نخواهد شد؛ چرا که اگر مراد از بطلان، بطلان حقیقی باشد، خلف و دور لازم می‌آید. این در حالی است که فقهای امامیه صحت ازدواج زن بیمار و ترتب آثار عقد نکاح بر آن را مشروط به نزدیکی ندانسته اند. جمهور فقهای اهل‌سنت به جز مالکیه، ازدواج مرد یا زن بیمار را مطلقاً (چه نزدیکی صورت گرفته باشد، چه نگرفته باشد) صحیح دانسته و در صورت فوت زوج بیمار معتقدند زوجه مستحق دریافت مهرالمسمی و ارث است و زوج نیز در صورت فوت زوجه بیمار مستحق ارث است، فقهای مالکیه از مذاهب اهل سنت، بین موردی که زوجه از بیماری مرد آگاه باشد و موردی که آگاهی نداشته باشد، قائل به تفصیل شده و معتقدند گرچه در هر دو مورد عقد ازدواج باطل است ولی در صورت عدم آگاهی، زوجه می‌تواند پس از بهبودی زوج از بیماری، مهریه خود را دریافت نماید.

The Patient’s Marriage in Jurisprudence of Islamic Denominations

The patient’s marriage which leads to death and its effects, is one of the matters of dispute between Imami and Sunni jurisprudents. In order to prevent lose on heirs by the husband, Imami jurisprudents have considered sexual intercourse as the condition for the validity of marriage contract and accruence of dowry and inheritance, and in the case of the lack of sexual intercourse and death of the patient, the marriage contract is considered invalid. However, real invalidity is not intended here, but the intention is that the rules of the marriage contract like dowry, inheritance, viduity period or Iddah (waiting term) of death do not apply to marriage; because if real invalidity was intended, it would lead to contradiction and circularity, whereas Imami jurisprudents have not considered sexual intercourse as the condition for the validity of sick woman’s marriage. Most of Sunni jurisprudents, except Maliki jurists, have considered marriage of sick man or woman valid; whether the marriage has been consummated or not. In their view, in the case of the husband’s death, the wife deserves to receive the specified marriage portion and inheritance and the husband also deserves inheritance in case of wife’s death. The Maliki jurists distinguished the case in which the woman is aware of the man’s illness from the case in which she is not aware of. They believe that marriage contracts are void in both cases, but in the absence of awareness, the wife can receive her dowry after the husband’s recovery from the disease.