کیفر توهین و دشنام اشخاص از دیدگاه فقهای مذاهب اسلامی و حقوق ایران و افغانستان

توهین و دشنام، رفتاری است که مستقیماً حیثیت و تمامیت معنوی و کرامت انسانها را نشانه می ‌گیرد. هم ‌چنان ‌که این رفتار موهن، در مذاهب اسلامی گناه و مستوجب عقاب دنیوی (حسب مورد، حد یا تعزیر) دانسته شده است، در نظامهای حقوق کیفری نیز جرم و مستحق مجازات قلمداد شده است. اصلی‌ترین مبنای جرم ‌انگاری این رفتار در نظامهای حقوقی نیز صدمه مستقیم به کرامت و حیثیت و شان انسانهاست. از جمله این نظامها، حقوق کیفری ایران و افغانستان است که این رفتار را جرم دانسته و با مجازات روبه ‌رو کرده ‌اند. با اینکه در اصل جرم ‌انگاری توهین و دشنام، هر دو نظام حقوقی اشتراک دارند لیکن در باب ماهیت و مصادیق، دارای تفاوتهای بارزی هستند. در عین حال، مذاهب اسلامی، چندان در باب ماهیت و مصادیق و کیفر این جرم، اختلاف ‌نظر ندارند. با این توضیح که در فقه امامیه، گوینده کلمات اهانت ‌آمیز، کنایه یا آزاردهنده تحت عنوان توهین و دشنام تبیین شده و دارای تعزیر است، در فقه اهل ‌سنت نیز با موهنین برخورد شدید صورت گرفته است. همه فقهای مذاهب اهل‌سنت، اهانت به شخص را از جمله رذایل اخلاقی در اسلام دانسته و از نیکوهیده ‌ترین رفتارها شمرده است، چنانچه دشنام، توهین، سخن یا رفتاری که به نحوی موجب تحقیر دیگری شود مستحق تعزیر است. در این نوشتار، به بررسی مفهوم و مصادیق و کیفر توهین و دشنام به اشخاص و تحلیل رویکرد مذاهب اسلامی و نیز حقوق کیفری ایران و افغانستان نسبت به آن پرداخته می ‌شود.

Punishment Prescribed for Insulting and Cursing People from the Viewpoints of Jurisprudents of Different Islamic Schools of Thought and in Iran and Afghanistan Legal Systems

Insult and curse are the acts which directly belittle the peoples’ prestige, spiritual integrity and dignity. These acts both in Islamic Jurisprudence and penal legal systems are prescribed as crime and they are punishable. The direct injury caused to the peoples’ dignity and prestige is the main legal base for criminalization of the acts in legal systems. Legal systems in Iran and Afghanistan have also criminalized the acts and prescribed punishment for them. Unlike the similarity of the two legal systems regarding criminalization of insult and curse, their nature and examples differ from each other in these two legal systems. In Shia Jurisprudence the person who uses the language of insult, quip or hurt is recognized as insulter or curser and is punishable under the “Ta‘zir laws”. In Sunni Jurisprudence the acts are not admissible and Sunni Jurists have recognized the acts as immoral and blamable. And the insult and curse are punishable as “Ta‘zir” if they belittle the one subject to them. In this article we are to study the concept and examples and punishments prescribed for insulting and cursing people through analyzing the approaches followed by Jurisprudence of Islamic Schools of thought and Iran and Afghanistan legal systems.