وصیت واجب در احوال شخصیه کشورهای اسلامی

دو نهاد ارث و وصیت ازجمله نهادهایی فقهی و حقوقی است که در شریعت اسلامی، مورد شناسایی قرار گرفته است. بر اساس انگاره مشهور فقه پژوهان مسلمان وصیت امرى استحبابى است نه واجب، البته مستحبى که تا مرز واجب پیش مى‌رود. بااین‌وجود امروزه یک نوع وصیت واجب با اقتباس از مذهب ظاهری و ابن ‌حزم اندلسی در قوانین احوال شخصیه کشورهای اسلامی و عربی وارد شده که دارای شرایط و احکام خاص خود می‌باشد. بر این اساس در این پژوهش در سایه توصیف و تحلیل و بازخوانی نصوص قرآنی و روایی مرتبط با مفهوم وصیت واجب، انگاره‌ها و اندیشه‌های عالمان و اندیشمندان مسلمان در این زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرد. مورد این وصیت در جایی است که یکی از فرزندان خانواده پیش از پدر مرده است و اکنون فرزندان او (نواده‌ها) در نتیجه اجرای قاعده «الاقرب یمنع الابعد» از ترکه پدربزرگ محروم می‌مانند، فرض وصیت معادل سهمی که به پدر آنان در صورت حیات می‌رسید، منع قائم‌مقامی نواده‌ها را در حالت وجود فرزند متوفی جبران می‌کند. البته در قوانین جمهوری اسلامی ایران به تبعیت از فقه امامیه، تا به امروز نهاد وصیت به شکل واجب مورد توجه قرار نگرفته است. اگرچه فرایند این پژوهش ثابت کرد که مبانی و مستندات شرعی برای تقنین این نهاد در زمره قوانین کشورهای اسلامی وجود دارد. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلی توصیفی مبتنی بر اطلاعات کتابخانه‌ای است.