نقش خانه در گسترش روابط اجتماعی اسلامی در الگوهای معاصر معماری براساس سه‌گانهٔ سورهٔ مبارکه نور

خانه و خانواده از همدیگر تاثیر می‌پذیرند؛ به بیانی دیگر امر بین دو راه دائر است؛ اول، مفروض‌گرفتن خانه و تاثیرپذیرفتن خانواده از آن؛ دوم، تعریف خانوادهٔ مطلوب و طراحی خانه مبتنی بر آن. نظر به خاستگاه غربی الگوهای رایج مسکن در ایران و تعارض آن با شکل خانوادهٔ مطلوب اسلامی، ورود به راه دوم ضروری می‌نماید. در این نوشتار، نخست رویکردهای غربی معماری معاصر که بر خانواده تاثیرگذارند، در دو سر طیفِ فردگرا و جمع‌گرا ترسیم می‌شود و سپس ویژگی‌های نگاه اسلامی در میان این ‌طیف تعیین می‌گردد. به ‌این منظور، با مراجعه به سوره مبارکه «نور» و بررسی آیات مربوط به خانواده، مبتنی بر روش تحقیق موضوعی در قران کریم، مدلی جهت تحلیل و تبیین روابط مطلوب در مسکن معرفی می‌شود؛ بر این اساس رابطهٔ افراد خانواده با یکدیگر و با دیگران در سه‌نوع تبیین می‌شود: 1. بهره‌مندی 2. با هم‌بودن 3. رابطهٔ مستقیم. نقل‌های مربوط به مسکن در منابع اسلامی در ادامه این سه‌گانه ارائه می‌شود و مبتنی بر آن، حد مطلوب روابط در هر یک از سه‌نوع رابطه، ترسیم می‌گردد؛ بر اساس این سه‌گانه، الگوهای مطلوب مسکن مبتنی بر روابط اجتماعی اسلامی شناسایی می‌شود و امکان قیاس مسکن مطلوب اسلامی، با دیگر الگوهای مسکن فراهم می‌آید.

The Role of Home in Expending Islamic Social Relations Within Contemporary Architectural Patterns Based on Three-Fold of Sureh Noor

Home and family are influenced by each other. In other words, the matter is between two paths. First, assuming the house and the family being affected by it; Second, defining the ideal family, and designing a house based on it. Considering the western origin, the common patterns of housing in Iran, and its conflict with the desired Islamic family form, it is necessary to enter the second path. In this article, firstly, the western approaches of contemporary architecture that affect the family are illustrated on both ends of the individualistic and collectivist spectrum, and then the characteristics of the Islamic view are determined in the middle of this spectrum. For this purpose, by referring to the blessed Surah Noor and examining the verses related to the family, based on the thematic research method in the Holy Qur’an, a model is introduced to analyze and explain ideal relationships in housing. Based on this, the relationship of family members with each other and with others is explained in three sections. 1. Benefit 2. Being together 3. Direct relationship. Quotations related to housing in Islamic sources are presented in the continuation of these three sections, and based on them, the ideal level of relationships in each of the three types of relationships is illustrated. Based on three sections, desirable housing patterns based on Islamic social relations are identified, and it is possible to compare desirable Islamic housing with other housing patterns.