راه‌کار‌های مقابله با اشرافی‌گری بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام علی علیه السلام به عثمان بن حنیف

از مهم‌ترین نامه‌های تاریخی امیرالمومنین علی علیه السلام که چهره آن حضرت را به خوبی در عرصه تربیت و اخلاق سیاسی و مدیریت جامعه نشان می‌دهد، نامه 45 نهج‌البلاغه خطاب به عثمان ‌بن‌حنیف انصاری است. اگرچه محتوای این نامه در چند مقاله بررسی سندی و متنی شده، ولیکن تاکنون مهم‌ترین مقوله‌های مطرح‌شده در نامه به منظور استخراج الگویی عملی برای مبارزه با اشرافی‌گری همراه با فرایند گام‌به‌گام آن به صورت روش‌مند و نظام‌مند با هدف نزدیکی به حکومت علوی و نیل به عدالت‌خواهی تبیین نشده است. در این مقاله تلاش شده با استفاده از روش تحلیل محتوا و تکنیک «تحلیل محتوای مقوله‌ای»، دو مقوله کلی: «آسیب‌شناسی اشرافی‌گری» و «راه‌کارهای مقابله با اشرافی‌گری» در این نامه را کشف کرده و سپس با استفاده از طبقه‌بندی اطلاعات، مضامین ذیل آنها را بررسی کرده و در نهایت، ساختار هندسی این خطبه را ترسیم کنیم. تحلیل محتوای مقوله‌ای نامه امام علی علی السلام به عثمان ‌بن‌حنیف نشان می‌دهد که در این نامه تاریخی، دو مقوله: «آسیب‌شناسی» و «ارائه راه‌کار» جهت مقاله با اشرافی‌گری و مقدمه‌سازی برای اقامه عدالت در جامعه مطلوب اسلامی به همراه مراحل و فرایندهای آن به صورت گام‌به‌گام ترسیم شده است. توصیه به پارسایی و تقوا، توجه به الگو‌های صالح، توصیه به وارستگی از دنیا و معادباوری از جمله راه‌کارهای مستخرج از نامه امام است که جزئیات، مراحل و گام‌های آن به صورت دقیق تشریح شده است.

Strategies to Deal with Aristocracy Based on the Analysis of the Content of Imam Ali’s Letter to Uthman ibn Hanif

One of the most important historical letters of Amir alMo’menin Ali, which shows his character well in the field of education, political ethics and society management, is the letter 45 of Nahj alBalaghah addressed to Uthman Ibn Hanif Ansari. Although the content of this letter has been examined in textual and documentary form in several articles, so far no one has explained the most important issues raised in the letter in order to extract a practical model for combating aristocracy along with its stepbystep process in a methodical and systematic manner with the aim of approaching the Alawi government and achieving justice. In this study, it has been tried to discover two general categories: aristocratic pathology and strategies to deal with aristocracy in this letter, through using the content analysis method and the categorical content analysis technique. Then, by using information classification, it examines their themes and finally, draws the geometric structure of this khutba (sermon). The content analysis of the categories of Imam Ali’s letter to Uthman Ibn Hanif shows that in this historical letter, two categories: pathology and providing a solution have been considered to deal with aristocracy and providing the context for justice in the desired Islamic society along with its stages and processes in a stepbystep manner. Advising on piety, paying attention to righteous role models, advising on deliverance from worldliness and belief in resurrection are among the strategies extracted from the Imam’s letter, and the details, stages and steps of the letter have been described in an accurate way.