تحلیل و واکاوی گونه های روابط علم و دین

کاوش در ماهیت رابطه علم و دین، به مثابه دو خاستگاه مهم معرفت بشری، همواره در کانون توجه اندیشمندانِ حوزه های فکری مختلف قرار داشته است. این امر منجر به شکل گیری طیف گسترده ای ازدیدگاه ها و نظریه های گوناگون در خصوص آن شده است. واکاوی این دیدگاه های متنوع، به دلیل در جامعه ما از « علوم انسانى اسلامى » مباحث دائماً بسط یابنده درباره مبحث علم دینى و به طورخاص تر اهمیت عمده ای برخوردار است. نوشتار حاضر با وقوف به اهمیت قضیه مى کوشد مدل ها و نظریه های مختلفِ معطوف به رابطه علم و دین را با روشى تحلیلى- توصیفى بررسى کند. یافته ها بیش از هر چیز بازگوی آن است که دیدگاه واحدی وجود ندارد که بتواند به قدر کفایت، همه پیچیدگى های مرتبط با مناسبات علم و دین را پوشش دهد؛ بنابراین تدقیق این رابطه، به مثابه یکى از پیش شرط های ضروریتحقق علم دینى، مستلزم فراگذری از یکسونگری و اتکا بر مدل های متکثر و چندجانبه گرا است.

Analysis and exploration of types of relationships between science and religion

Research on the nature of the relationship between science and religion, as two important sources of human’s knowledge, has always been at the center of attention of intellectuals of different field of thoughts. But because of the existance of competing and different interpretations, this relationship has its own ups and downs and never has had a dogmatic or static meaning. Nevertheless, intellectuals with introducing diverse models and theories were tried to explain this most confusing relation. This paper aims to analyze and explore these diverse theories and views. For this purpose, first inspired by Alexander, four possible types of relationship between science and religion including conflict, separation, fusion and complementarity were described in the light of related views and theories and then a new and exquisite approach in this area was introduced which transcending common ways of understanding sciencereligion relation, tries to reveal the complexities of this relation in a different light