نسبت میان دین وفرهنگ درتلقی های جامعه شناختی

ادیان الهی هم خود ظرفیت بسیارغنی وتجدید شونده ای برای تولید وعرضه یک فرهنگ متعالی متناسب باظرفیت های آموزه ای واهداف ورسالت این جهانی خود به بشراجتماعی دارند وهم بسته به ظرفیت آموزه ای، موقعیت اجتماعی، کمیت وکیفیت موالیان، نحوه تعامل آنهاباتعالیم وحیانی، قرائت هاوتفسیرهای ارائه شده ازسوی دین پژوهان، فرصت هاومحدودیت های محیطی و...‌ نقش بسیارقاطع وتعیین کننده ای درهدایت وراهبری، پالایش وپیرایش، شکوفایی وتعالی ظرفیت ها، صیانت وپاسداری، تعمیق وتثبیت، اعتباریابی وقداست بخشی، کمک به درونی سازی، افزایش انگیزه هابرای التزام ورزی نظری وعملی؛ فرهنگ های عرفی ومولفه های مختلف آن دارند. ازاین رو، نسبت میان دین وفرهنگ ونحوه تعامل آندو بویژه درفرایند تاریخ اجتماعی بشر، ازجمله موضوعاتی است که عموماازسوی جامعه شناسان دین مطرح شده ودرمقام پاسخ بدان، دیدگاهها ومواضع مختلفی اتخاذ شده است. این نوشتاردرصدد است تابرخی ازمهم ترین این مواضع را ازمنابع ومتون مربوط استخراج ومورد واکاوی وتحلیل قراردهد. براین اساس، سوال اصلی آن نسبت های محتمل میان دین وفرهنگ به مثاله دونظام معنایی جامع درمقام تحقق وعینیت اجتماعی ازمنظرجامعه شناختی است.روش این مطالعه در مقام گردآوری اطلاعات، اسنادی و در مقام تشریح و استنتاج، تحلیل محتوای کیفى است. نتایج حاصل از این مطالعه آن گونه که در توضیحات ضمنى و جم عبندی پایانى انعکاس یافته، این شد که جامعه شناسان دین، هریک بسته به موضعى که در باب چیستى، چرایى، جایگاه اجتماعى، کارکرد دین و ارزیابى این کارکردها اتخاذ کرده اند، به نسب تسنجى میان دین و فرهنگ پرداخته و طرح دیدگاه کرده اند.

Analysis and exploration of types of relationships between science and religion

Research on the nature of the relationship between science and religion, as two important sources of human’s knowledge, has always been at the center of attention of intellectuals of different field of thoughts. But because of the existance of competing and different interpretations, this relationship has its own ups and downs and never has had a dogmatic or static meaning. Nevertheless, intellectuals with introducing diverse models and theories were tried to explain this most confusing relation. This paper aims to analyze and explore these diverse theories and views. For this purpose, first inspired by Alexander, four possible types of relationship between science and religion including conflict, separation, fusion and complementarity were described in the light of related views and theories and then a new and exquisite approach in this area was introduced which transcending common ways of understanding sciencereligion relation, tries to reveal the complexities of this relation in a different light