نقش رقابت خاندان های زیاداوغلی و باگراتونی در آغاز جنگ های ایران و روس

خاندان زیاداوغلی با حکومت بر خان‌نشین گنجه و خاندان باگراتونی با حکمرانی بر والی‌گری گرجستان، از قدرت‌های برجسته رقیب در قفقاز جنوبی به‌شمار می‌آمدند. رقابت‌های این دو حکومت محلی بعد از مرگ نادرشاه افشار، در قالب اختلافات ارضی نمایان شد و با گرایش گرجی‌ها به روس‌ها و زیاداوغلی‌ها به حکومت قاجار به اوج خود رسید. پژوهش حاضر در نظر دارد تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی رقابت دو خاندان محلی زیاداوغلی و باگراتونی در قفقاز جنوبی پس از مرگ نادرشاه بپردازد و نقش این رقابت را به‌عنوان یکی از علل استیلای روسیه تزاری بر اراضی خان‌نشین گنجه موردبررسی قرار دهد. یافته‌ها نشان می‌دهد که هم‌زمان با اواخر قرن 18 م و اوایل قرن 19 م، دو قدرت ایران قاجار و روسیه تزاری، بخشی از منافع خود را در قفقاز جنوبی جستجو می‌کردند. بدین ترتیب روس‌ها به بهانه معاهده گئورگی‌وسک و حمایت از خاندان باگراتونی و قاجارها با هدف احیای مرزهای حکومت صفوی، سرکوب قدرت‌های مرکزگریز محلی و حمایت دودمان زیاداوغلی، عازم قفقاز شدند. هر بار با حمایت یکی از این دو قدرت فرامحلی، توازن قوا مابین دو حکومت محلی زیاداوغلی و باگراتونی بر هم زده شد و سرنوشت اراضی تحت اختیارشان پی‌درپی متحول گشت و درنهایت با تصرف گنجه توسط روس‌ها، این تصادم و رقابت به پایان رسید.

the role of rivalry between ziadoghli and bagratoni families in the beginning of iran-russia wars

the ziadoghli dynasty ruled the ganja khanate and the bagratoni dynasty ruled the governorship of georgia and were considered prominent rival powers in the south caucasus. after the death of nadershah afshar, the rivalry of these two local governments appeared in the form of territorial disputes and reached its peak with the tendency of the georgians to the russians and the ziadoghlis to the qajar government. the present study aims to investigate the competition of two local families, ziya oghli and bagratoni, in the south caucasus after the death of nader shah, using a descriptive-analytical method, and investigate the role of this competition as one of the reasons for the occupation of the lands of the khanate of ganja of tsarist russia. the findings show that at the end of the 18th century and the beginning of the 19th century, the two powers of qajar iran and tsarist russia were looking for part of their interests in the south caucasus. thus, under the pretext of the treaty of georgievsk and the support of the bagratoni family and the qajars, the russians set out for the caucasus with the aim of restoring the borders of the safavian government, suppressing the local centripetal powers and supporting the ziyaoghli dynasty. each time, with the support of one of these two extra-local powers, the balance of power between the two local governments of ziyad oghli and bagratoni was upset, and the fate of the lands under their control changed one after another, and finally, this conflict and competition ended with the occupation of ganja by the russians.