نگاهی به نقش ضدامنیتی برخی ایلات و عشایر در دوره قاجار و سازوکارهای مقابله با آن

اگرچه خاستگاه بیشتر حاکمان و حکومت‌های ایرانی پس از اسلام، ایلات و عشایر بوده است اما آنها پس از کسب قدرت و تمرکز بر آن، با هرگونه سرکشی، خودسری و مرکزگریزی ایلات دیگر، حتی هم‌تباران خود، به تقابل و مبارزه برخاستند. شواهد و داده‌های تاریخی حاکی از آن است که در سراسر دوره قاجار، برخی از ایلات ایران، با دست یازیدن به اقدامات مخرب، زمینه‌های سلب امنیت در شهرها و روستاهای کشور را فراهم ساخته و موجب زحمت حکومت مرکزی شده بودند. در این پژوهش با استفاده از داده‌های تاریخی و روش توصیفی_تحلیلی، مهم‌ترین نمونه‌ها و مصادیقِ نقش ضدامنیتی ایلات و عشایر ایران در دوره قاجار (1210-1344 ه.ق) یعنی ناامن کردن مسیرهای تجاری و مسافرتی، ایجاد ناامنی و... بیان مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین مقاله حاضر درصدد پاسخ به این پرسش برآمده که سازوکارهای عملی شاهان قاجار و مقامات حکومتی برای مقابله با این چالش مهم چه بوده است؟ نتایج تحقیق نشان ‌می‌دهد که گروگان‌گیری و سرکوب نظامی، وصلت و ازدواج‌های سیاسی، استفاده از نیروی نظامی عشایر و ساخت استحکامات نظامی نتوانست به‌طور کامل به نقش ضدامنیتی عشایر خاتمه دهد و این مشکل اساسی تا زمان اسکان اجباری عشایر در زمان رضاشاه، با شدت و ضعف همچنان ادامه داشته است.

a look at the anti-security role of some tribes and nomads in the qajar period and coping

although the origin of most iranian rulers and governments after islam was tribes and nomads, after gaining power and focusing on it, they started to fight against any rebelliousness, arbitrariness and centrism of other tribes, even their own relatives. historical evidences and data indicate that throughout the qajar period, some of iran’s elites, by engaging in destructive actions, created grounds for deprivation of security in the cities and villages of the country and caused trouble for the central government. in this research, using historical data and a descriptive-analytical method, the most important examples and examples of the anti-security role of iran’s tribes and nomads in the qajar period (1210-1344 a.h.), i.e. making trade and travel routes insecure, creating insecurity and... is placed also, this article tries to answer the question, what were the practical mechanisms of the qajar kings and government officials to deal with this important challenge? the results of the research show that hostage taking and military suppression, political alliances and marriages, the use of nomadic military forces and the construction of military fortifications could not completely end the anti-security role of nomads and this fundamental problem continued until the forced resettlement of nomads during the reign of reza shah. it has continued.