محمد بن هندوشاه نخجوانی و معارضان «امنیت» در ایران روزگار زوال ایلخانان

«امنیت عمومی» از مهم‌ترین مضامینی است که در رساله‌های آداب حکمرانی مانند سیر‌الملوک به آن پرداخته‌شده و همواره بدان طریق، فرمانروایان به پاسداشت و تقویت آن توصیه‌شده‌اند. در این میان دستورالکاتب فی تعیین المراتب، نوشته محمد بن هندوشاه نخجوانی از رساله‌های آموزشی دبیران دیوانی برای ترسل و کتابت، در نیمه دوم سده هشتم قمری، با اینکه از نظر قالب ازجمله آداب الملوک نیست، اما در محتوای آن مطالبی است که می‌توان آن را در رده چنان آثار به‌شمار آورد و ازاین‌رو مسئله «امنیت عمومی» هم از مضامین مهم آن شده‌است. بنابراین پژوهش پیش‌رو با هدف روشن ساختن مفهوم «امنیت عمومی» از نگاه نخجوانی و به شیوه توصیفی - تحلیلی انجام‌شده است و عمدتاً در پی پاسخ‌گویی به این پرسش است که وجوه و ابعاد مورد نظر نخجوانی در دستورالکاتب، نسبت به مسئله «امنیت عمومی» چیست و او چگونه حاکم مخاطب خویش را به‌ضرورت و وجوب تامین آن در قلمرو خویش معطوف ساخته‌است؟ فرضیه این پژوهش آن است که نویسنده در ضمن آموزش مکاتبات اداری، به شیوه‌ای هوشمندانه، حاکم مخاطب خود را با شیوه حکمرانی مطلوب و به‌تبع آن اهمیت و ضرورت تامین «امنیت عمومی» در مضمون مکاتبات معطوف نموده‌است. دستاورد این پژوهش سطوح و لایه‌های گوناگونی از «امنیت عمومی»، به‌ویژه با توجه به عوامل برهم‌زننده آن از نگاه نخجوانی در ایران سده هشتم قمری را نشان داده است.

mohammad bin hindushah nakhjavani and the opponents of security in iran during the decline of ilkhan

public security is one of the most important themes that have been discussed in treatises on governance ethics such as sir al-muluk, and rulers have always been advised to protect and strengthen it. in the meantime, dastur al-katib fi zazah al-morattab, written by muhammad bin hindushah nakhjavani, one of the educational treatises of diwani teachers for sending and writing, in the second half of the 8th century of the lunar calendar, although it is not among the manners of al-muluk in terms of format, but in its content, it contains materials that can be he counted such works in the category and therefore the issue of public security has become one of its important themes. therefore, the upcoming research has been carried out with the aim of clarifying the concept of public security from the point of view of nakhjavani and in a descriptive and analytical way, and it mainly seeks to answer the question, what are the aspects and dimensions of nakhjavani in tastar al-katib, in relation to the issue of public security and how did he direct the ruler of his audience to the necessity and obligation of providing it in his territory? the hypothesis of this research is that the author, while teaching administrative correspondence, in an intelligent way, has directed his addressee to the desired governance method and accordingly the importance and necessity of providing public security in the content of the correspondence. the achievement of this research has shown various levels and layers of public security, especially with regard to its disturbing factors from the perspective of nakhjavani in iran in the 8th lunar century.