علل و زمینه‌های احیای قانون نظام وظیفه در اوایل سلطنت محمدرضاشاه پهلوی

انتقال قدرت از رضاشاه به محمدرضا پهلوی که به دنبال هجوم متفقین به ایران اتفاق افتاد، خسارات زیادی به کشور زد. ارتش و رکن اصلی آن (سربازان وظیفه) هم به مانند دیگر بخش های جامعه تحت تاثیر این رخداد قرار گرفت و نتوانست به وظیفۀ تاریخی خود در دفاع از خاک میهن عمل کند؛ اما نظر به اهمیت و ضرورت وجود ارتش و سربازان وظیفه به عنوان ابزاری برای اعمال اقتدار و سرکوب مخالفت های احتمالی در حکومت های اقتدارگرا، رجال سیاسی و نظامی در کابینه های فروغی، قوام و سهیلی را بر آن داشت تا نهاد ارتش را احیا و قانون نظام وظیفه اصلاح و مجدد اجرا گردد. بررسی این رخداد، مسئله تحقیق حاضر است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و تکیه بر اسناد، مذاکرات و قوانین مجلس و خاطرات به واکاوی وضعیت ارتش و اقدامات دولت برای احیای آن و اجرای دوباره قانون نظام وظیفه در آغاز دهۀ 1320ش می پردازد. پرسش اصلی مقاله این است که الزامات و بسترهای احیای قانون نظام وظیفه در ابتدای سلطنت پهلوی دوم چه بود؟ یافته ها نشان می دهد که گرچه ارتش در برابر تحولات شهریور 1320 موضع انفعالی گرفت، اما نیاز حکومت به قوای نظامی دائمی و وجود ارتش به مثابه نهادی بازدارنده، ابزاری برای مقابله با خطرات احتمالی و سرکوب ناامنی ، منجر به اصلاح و اجرای قانون نظام وظیفه و سربازگیری شد و کابینه های این دوره اقدامات زیادی در راستای احیا و ترمیم ارتش، قانون سربازی و بهبود وضعیت سربازان انجام دادند.

status of the army and the soldies duty law at the beginning of the reign of mohammad reza shah pahlavi

the transfer of power from reza shah to mohammad reza pahlavi, which took place after the allied invasion of iran, caused a lot of damage to the country. the army and its main pillar (duty soldiers) were affected by this incident like other parts of the society and could not fulfill their historical duty of defending the homeland. however, considering the importance and necessity of the existence of the army and permanent soldiers as a tool for exercising authority and suppressing possible opposition in authoritarian governments, the political and military men in foroughi’s cabinet, qavam and sohaili, encouraged the institution of the army. revival and duty system law should be amended and implemented. investigating this incident is the subject of the present research. this article analyzes the situation of the army and the government’s measures to revive it and reenforce the conscription law in the beginning of the 1940s, using a descriptiveanalytical method and relying on documents, negotiations and laws of the parliament and memories. the main question of the article is, what were the requirements and foundations for the revival of the conscription law after the removal of reza shah? the findings show that although the army took a passive stance against the developments of september 1940, the government’s need for permanent military forces and the existence of the army as a deterrent institution, a tool to deal with possible dangers and suppress insecurity, led to reform and implementation. conscription and conscription became the law, and the cabinets of this period took many measures in order to revive and restore the army, military law and improve the condition of soldiers.