کارکرد امنیتی بناهای مذهبی مبتنی بر سنت «بَست» در دوره قاجاریه

بست نشینی در آرامگاه ها و بناهای مذهبی در دوره قاجاریه به دلیل ساختار استبدادی نظام سیاسی و شیوه غیرعادلانه و خشن مجازات افراد، سنت معمول و رایجی بود که از افراد عادی تا بزرگان حکومتی و شورشگران و شاهزادگان مغضوب بدان متوسل می شدند. با تسری یافتن سنت بست نشینی به مراکز و تاسیسات دیگری که بعضاً به قدرت‌های بیگانه وابستگی داشتند و نیز ارتباط بست نشینی با برخی از حوادث سیاسی اجتماعی در کشور، بست از ماهیت دوگانه تامین امنیت جانی افراد تا جنبه ضد امنیت اجتماعی گریز از قانون و عدالت، برخوردار شد. در این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی، عوامل موثر بر گسترش پدیده بست نشینی و نقش اماکن و تاسیسات مذهبی بست در مقوله امنیت در دوره قاجاریه بررسی شده است. یافته پژوهش بیان گر این نکته است که بناها و نهادهای مذهبی با برخورداری از سنت بست، نقش امنیتی حفظ جان ستمدیدگان را در برابر مظالم دستگاه حکومتی قاجار ایفا می‌کردند؛ اما موجب سوءاستفاده برخی از خاطیان و مجرمان نیز شد که می توان از آن به جنبه ضدامنیتی بست تعبیر کرد.

Security function of religious buildings based on the tradition of confinement in the Qajar period

Due to the authoritarian structure of the political system and the unjust and harsh method of punishing individuals, confinement in tombs and religious buildings during the Qajar period was a common tradition resorted to by ordinary people to government elders, rebels and angry princes.  With the rapid  spread of the tradition of confinement to other centers and facilities, some of which depended on foreign powers, as well as the confinement of some sociopolitical events in the country, confinement enjoyed the dual nature of providing security for people to the antisocial security aspect of lawlessness and injustice.  In this article ,  factors affecting the development of the phenomenon of confinement and the role of religious places and facilities in providing security during Qajariyeh period have been studied using a descriptive _analytical method. The findings of the study indicate that with the confinement tradition religious buildings and institutions played a security role in protecting the lives of the oppressed against the oppression of the Qajar government;  But it also led to the abuse of some offenders and criminals, which can be interpreted as antisecurity.