منصب وزیرنظام و وظایف آن در دوره ی قاجار

به وجود آمدن مناصب و مشاغل حاصل بازخورد شرایط و ضرورت‌های جدیدی است که در جامعه تعریف می‌شوند. آذربایجان صدر قاجار نیز ماحصل شرایط و کارکردهای تازه‌ای بود که فراروی جامعه ایرانی گشوده شد. ویژگی برجسته این ایالت در صدر قاجار نزدیکی به میدان نبردهای ایران و روس بود. به ضرورت نبردها نیاز به مناصب و القاب جدید با ساختاری نظامی احساس گردید که امیرنظام یکی از جلوه‌های بارز این موضوع بود. نقش کلیدی امیرنظام در هدایت دستگاه دیوانی و نظامی تبریز حتی پس از پایان نبردها، سبب گردید که به فراخور شرایط، مناصب جدیدی نیز تحت سایه او به وجود آیند. از این حیث وزیرنظام یکی از آن مناصبی بود که با پایان نبردها و با نظارت امیرنظام در تبریز آغاز به کار کرد. محدود شدن یک منصب تازه پاگرفته به یک ایالت، چرایی و ضرورت شکل‌گیری آن در دوره محمدشاه، هم‌زمان با فروکش شدن بحران نبردها، کارکرد و وظایف آن با نگاهی به شخصیت‌های دارنده موضوع نوشتار پیش رو است که به روش توصیفی تحلیلی صورت می‌گیرد. وزیرنظام با دایره اختیارات نظامی و اداری وارد ساختار دیوانی قاجار گردید. با از میان رفتن صاحبان برجسته آن، این منصب چندی به جرگه القاب درآمد و درنهایت به‌عنوان منصبی نظامی شناخته شد.

The position of VAZIR NEZAM and its duties during the Qajar era

The emergence of posts and occupations results from new circumstances and conditions which are defined in the society. Azerbaijan in the early days of Qajariyeh was also resulted from feedbacks of new situations and functions which had been opened to Iranians. The prominent characteristic of this state in the early days of Qajariyeh was the bbattles between Iran and Russia . Those battles necessarily required new posts and entitles with an army structure. One dominant manifestation of this situation was "AmirNezam".  The key role of Amir Nezam that was conducting Tabriz system even after the wars caused the emergence of new posts as his subordinates . In this regard, the minister of army was one of the posts that had started it’s activities at the end of the battles under the supervision of Amirnezam in Tabriz. This writing aims to study the followings: that a newly founded post was just confined to one state, the necessity of it’s formation during Mohammed Shah at the same time with the settlement of battles, it’s functions and duties considering powerful figures. The minister of army entered into the bureaucratic structure of Qajariyeh having administrative and military authorities.  Disappearing it’s prominent holders,this post had become only a title . Finally it was known as a military rank.