مطالعۀ سازمان دفاعی سپاه در عهد ساسانی (بر اساس مطالعۀ تطبیقی منابع تاریخی و شواهد باستان‌شناختی)

اردشیر یکم (240-224 م) بنیانگذار سلسلۀ ساسانی، آداب‌و رسوم پارس باستان را زنده کرد. در میان طبقات اجتماعی ساسانیان، جنگجویان، دومین طبقۀ اجتماعی را تشکیل می دادند. وظیفۀ آنان محافظت از فرمانروایی و افراد زیر سلطه‌شان بود. در ابتدا رهبری و هدایت سربازان بر عهدۀ ایران سپاهبد بود، اما در دورۀ قباد و فرزندش خسرو اول، تشکیلات سپاه تغییر یافت و به چهار سپاهبد در چهار گوشۀ قلمرو ساسانی سپرده شد. هدف از پژوهش حاضر این است که ارزیابی شود تا چه حد، داده‌های تاریخی با یافته های باستان شناختی در زمینۀ سپاه ساسانی هم خوانی دارد و سوال اصلی پژوهش این است که چه شواهدی باستان‌شناختی، از نظام ارتش ساسانی در ایران فرهنگی یافت گردیده است؟ روشی که در این پژوهش اتخاذ گردیده روشی تاریخی باستان‌شناختی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و یافته های باستان شناختی است. نتایج پژوهش نشان داد که در این دوره سازهای دفاعی ساخته‌ شده به سه گروه دژ یا قلعه، دیوار دفاعی و خندق محدود می شود و پادشاهان ساسانی در مناطق حساس جغرافیایی جهتِ حفاظت از راه ها و جلوگیری از یورش اقوام بیگانه به خاک امپراتوری شروع به احداثِ سازه‌های دفاعی ازجمله دیوار دفاعی دربند، گرگان، تمیشه، کلات، گوری و...، دژهایی چون سیراف، قصر ابونصر، نخلک، شیرکوه و ...کردند.

Study of the Civil Defense Organization in the Sassanid era (based on comparative study of historical sources and archaeological evidence)

The 1st Ardeshir(224_240 m) as the progenitor of Sasani revived ancient Persian conventions. Among social classes of Sasanian the warriors formed the second class. They had to protect the empire and subordinates. At first,Iran army was responsible for the guidance and leadership of soldiers,but during the ruling of Ghobad and his son the first Khosro, the establishment of the army changed and it was delivered to four armies in four corners of Sasani sovereignty.  The present research aims to evaluate the extent of consistency between historical data and archeological findings about Sasani army and the question here is that which archeological evidence have been found about Sasani army in Iran?The research method is historical _ archeological based on library studies and archeological evidence. The research results showed that in this period the constructed ddefenive structures are constrained to three groups: castles, defensive walls and trenches. Sasani kings started to construct defense structures such as defense walls of Darband,Gourgan,Temishe, Kalat, Goori…castles like Siraf,Abonasr, Nakhlak, Shirkooh… in sensitive geographical areas to protect paths and to prevent alien attacks to the empire