بررسی و تحلیلِ تاریخی عوامل موثر بر همگرایی و واگرایی اقوام ایرانی (نمونه پژوهی: قوم کُرد)

نیروهای همگرا و واگرا که در تعیین چگونگی و کیفیت انسجام ملی نقش عمدهای دارند، مفاهیمی منفک از هم نیستند، بلکه متغیرهایی هستند که دارای پیوندی معکوس و متاثر از هم میباشند. این نیروها در طی تاریخ و در برهههای زمانی مختلف، تحت تاثیر مدیریت سیاسی و خاطرات سیاسی و تاریخی اقوام و حکومت‌های مرکزی در عرصهی فضایی جغرافیایی نمودها و بازتابهایی داشتهاند. دربرههی زمانی کنونی که جنگ قومیتها و استفاده از خرده‌فرهنگ‌ها و اقلیتهای موجود در عرصهپیرامونی ایران، فصل مهمی از تاریخ درگیریها و اختلالات را رقم زده است. حال با توجه به این واقعیت که اقوام ایرانی و بخصوص قوم کُرد، از یک‌سو بومی این جغرافیا بوده و از ریشههای تاریخی و فرهنگی مشترک برخوردارند و از سوی دیگر با واکاوی تاریخیِ اندرکنشهای اقوام و حکومت مرکزی شاهد مقاطعی هستیم که تحت تاثیر سیاستهای قومی حکومت مرکزی، مداخلات خارجی، نقشآفرینی نخبگان محلی و غیره نیروی واگرایی بر همگرایی چیرگی داشته است. لذا این پژوهش به‌صورت توصیفی تحلیلی به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که چه عواملی در برهه‌های تاریخی بر فرایند هم‌گرایی و واگرایی قوم کُرد تاثیرگذار بوده است؟ به نظر میرسد عواملی همچون محتوای سیاستهای قومی، بروز خلا قدرت در مرکز، اندرکنش نخبگان ملی و محلی، بسترسازیِ مشارکت سیاسیِ اقوام و مداخلات خارجی در همگرایی و واگرایی اقوام ایرانی تاثیرگذار بودهاند.