جستاری در تاریخ و کارکردهای تشکیلات نظامی عهد اموی

با به قدرت رسیدن امویان سادگی و ساده‏زیستی سال‏های اولیه اسلام، کم‏کم از بین ‏می‏رود و دمشق شاهد استقرار دربار باعظمتی است که ظرافت تشکیلات و تجملات آن از همان آغاز، نشان آشکاری از حکومتی سلطنتی به سبک شرقی دارد. چرایی و چگونگی تحول ساختار سپاه در این عصر مسئله پیش روی این تحقیق ‏می‏باشد که به آن پرداخته شده ‏است. شخصیت و پایگاه اجتماعی، سوق دادن اذهان مردم به سمت فتوحات و به‌تبع آن زاویه نگاه حاکمان اموی باعث شد آنان بیش از هر چیز به فکر فتوح و کشورگشایی باشند. شورش‌های مداوم داخلی و فتوحات و عقب‏نشینی‏های مکرر زمینی و دریایی باعث شد تا سپاه که نهاد آن به‌وسیله خلیفه دوم پی‏ریزی شده بود، به‏ویژه دست‏خوش تغییرات اساسی، شامل ایجاد یک سپاه آماده در خدمت حکومت، وارد شدن عناصر ایرانی و ترک در سپاه عصر اموی، استفاده از عصبیت قبیله‏ای در بسیج نیروها، انتخاب والیان از طبقه نظامیان به‌ویژه در دوره مروانی شد. این تغییرات به مقیاس بیشتر در ترکیب و در مقیاسی کمتر در تجهیزات آن صورت ‏می‏گیرد، اما به‌طورکلی باید گفت که امویان به‏جای ایجاد سپاه حرفه‌ای و کارآزموده، ملتی نظامی پیشه را سامان دادند و رهبری کردند.