اوضاع امنیتی، انتظامی و اقتصادی مرز شرقی ایران (خراسان) در آستانه ورود سلجوقیان

دولت مرکزی غزنوی، باوجود امپراتوری قدرتمند، در اواخر حکومت خود در خراسان، با مشکلات بسیاری مواجه بود و در این میان خطر حضور ترکان سلجوقی برای غزنویان، تهدید بسیار مهمی بود. بررسی ابعاد امنیتی، انتظامی و اقتصادی شهرها ازجمله خراسان به عنوان یکی از مباحث محوری در تاریخ، در این دوران دارای اهمیت است. غزنویان در انطباق دادن سیاست های خود با علایق اقتصادی و سیاسی خراسان ناموفق بودند. هزینه سنگین دربار غزنوی سبب اخاذی مبالغی هنگفت از رعایا و مصادره اموال ثروتمندان توسط محصلان مالیاتی دستگاه غزنوی میگردید. از طرفی گروههای فشار که در دشت های ماوراءالنهر در پی دست یابی به چراگاههای مناسب و فرار از دست غارتگری های غزان بودند؛ خراسان را مامن امیال خود قرار دادند. پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که هنگام ورود سلجوقیان به مرزهای شرقی ایران به ویژه خراسان، وضعیت امنیتی، انتظامی و اقتصادی این سرزمین چگونه بوده است؟ این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به منابع تاریخی نشان می دهد که با توجه به هرج ومرج های ناشی از حمله های ترکمن ها به خراسان و همچنین درگیری های درون حکومتی غزنویان، اوضاع امنیتی و انتظامی خراسان در این دوران نامناسب بوده و آسیب های مختلفی همچون عدم وجود امنیت در شهرها و راه های ارتباطی و تجاری، بیکاری، عدم احترام به حق مالکیت، فساد، احتکار، قحطی، گرسنگی، از بین رفتن زمین های کشاورزی و بازارها را می توان به عنوان مهم ترین آسیب های اقتصادی در خراسان به هنگام ورود سلجوقیان یاد کرد.