بررسی صفات فیتوشیمیایی و روش‌های بهبود جوانه‌زنی بذر در جمعیت‌های گیاه دارویی کَبَر (capparis spinosa l.) بومی ایران

گیاه دارویی کَبَر (capparis spinosa) مصارف دارویی،خوراکی، و صنعتی داشته و از زمان‌های بسیار دور جهت درمان بیماری‌های کلیوی، طحال، کبد، فلج، نقرس، و روماتیسم استفاده می‌شده است. خواب ناشی از پوسته سخت بذر از جمله مشکلات جوانه زنی بذر در این گیاه می‌باشد، به منظور ارزیابی روش‏های بهبود جوانه‌زنی و بررسی ویژگی‏های فیتوشیمیایی آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام پذیرفت. در این آزمایش، جهت بهبود جوانه‏زنی، بذور چهار جمعیت (تهران، تربت‌جام، فیروزآباد، و برازجان) و شش تیمار بذری (شاهد، فراصوت، پتاسیم نیترات، جیبرلیک اسید، سرمادهی، و خراش‌دهی) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین، خصوصیات فیتوشیمیایی جمعیت‏های ذکر شده مقایسه شد. نتایج بررسی صفات فیتوشیمیایی نشان داد که جمعیت تربت‌جام بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی را با ic50 برابر با 26.4 داشت. بیشترین میزان فنل کل برابر 227.03 میلی‌گرم معادل گالیک اسید بر گرم عصاره خشک و فلاونویید کل برابر با 71.54 میلی‌گرم کوئرستین بر گرم عصاره خشک از جمعیت تهران به‌دست آمد. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانه‏زنی با 62 درصد و بیشترین سرعت جوانه‏زنی با 3.5 درصد در روز در تیمار جمعیت فیروزآباد در شرایط خراش‏دهی مشاهد شد. علاوه بر این، نتایج این پژوهش نشان داد که در جمعیت تهران، تربت جام، فیروزآباد، و برازجان به ترتیب 6.55، 7.25، 3.44، و 11.25 برابر نسبت به شاهد افزایش درصد جوانه‏زنی نشان داد. با توجه به نتایج این تحقیق، جهت افزایش میزان جوانه‏زنی گیاه دارویی با ارزش کَبَر، استفاده از خراش‏دهی توصیه می‏گردد.

study on phytochemical traits and improving seed germination methods of iranian endemic populations of caper (capparis spinosa l.) medicinal plant

caper, capparis spinosa, has medicinal, edible, and industrial uses and has been used since ancient times to treat kidney, spleen, liver, paralysis, gout, and rheumatism diseases. dormancy caused by hard seed shell is one of the problems of seed germination in this plant, in order to study on improving seed germination methods and biochemical characteristics, a factorial experiment on the basis of completely randomized design was conducted with three replications. to improve seed germination, four caper populations (tehran, torbat e jam, firuzabad, and barazjan) were treated with six seed treatments (control, ultrasonic, potassium nitrate, gibberellic acid, chilling, and scarification). phytochemical characteristics of the populations were also compared. the results of phytochemical traits showed that the torbat e jam population had the highest antioxidant activity with an ic50 equal to 26.4. the highest amount of total phenol equal to 227.03 mg of gallic acid per gram of dry extract, and total flavonoid equal to 71.54 mg of quercetin per gram of dry extract was obtained from tehran population. the results showed that the highest percentage of germination with 62% and the highest germination rate with 3.5% per day was identified in the treatment of firozabad population under scratching conditions. also, the results of this study showed that in tehran, torbat e jam, firozabad, and barazjan, the percentage of germination increased by 6.55, 7.25, 3.44, and 11.25 times, respectively compared to the controls. according to the results of the current study, seed scarification is recommended to increase the germination rate of a caper valuable medicinal plant.