کمّی‌سازی برگشت‌پذیری زیرساخت‌های شهری و کاربرد آن در انتخاب راهکارهای مقاوم‌سازی لرزه‌ای (مطالعه موردی: ایستگاه 15 خرداد متروی شیراز)

ارزیابی برگشت‌پذیری در برابر سوانح به‌عنوان یک ابزار تصمیم‌گیری می تواند توسط مدیران بحران مورد توجه قرار گیرد. وارد کردن زمان احیا در روند تصمیم گیری های فاز آمادگی، باعث تفاوت رویکرد برگشت‌پذیری از دیگر رویکردهای تخمین خسارت و اثرهای وابسته به زمان آن‌ها می‏شود. فرایند احیا بعد از وقوع سوانح می‌تواند توسط توابع احیای ساده ‌شده یا مدل های اجتماعی سازمانی پیچیده تخمین زده شود. نکته بارز، استفاده از رویکرد برگشت‌پذیری آن است که می تواند به مدیران بحران دورنمایی از روند احیای شریان های حیاتی بعد از سوانح، با توجه به عامل تعیین‌کننده زمان، بدهد تا امکانات موجود را بر اساس معیار برگشت‌پذیری تخصیص دهند. در حال حاضر، راهکارهای مقاوم سازی شریان های حیاتی، به‌خصوص ایستگاه‌های مترو، به‌وسیله معیارهای اقتصادی و فنی و با توجه به شرایط پروژه تعیین می‏شوند. در این تحلیل ها، روند احیا و بازیابی عملکرد پس از سوانح در نظر گرفته نمی‏شود. در این مقاله، ابتدا مفهوم برگشت‌پذیری شریان های حیاتی بعد از سوانح، ابعاد و روش های تحلیل آن از یک‌سو و روش های مقاوم سازی ایستگاه‌ها و تونل های مترو از سوی دیگر، بررسی‌ شده است. در مرحله بعد، با توجه به الگوریتم پیشنهادی برای دستیابی به مقدار کمّی برگشت پذیری، ابتدا ایستگاه زیرزمینی 15 خرداد واقع در متروی شیراز مدل‏سازی شده و جابجایی سازه در اثر بار زلزله در 10 نقطه کنترل و برای 11 زلزله با pga های مختلف تحلیل شده است. سپس، با توجه به مقادیر به‌دست آمده، احتمال گسسته و تجمعی شکست سازه با توجه به پارامتر جابجایی، در مقایسه با معیار آستانه خرابی، به‌دست آمده است. از روی مقادیر احتمال شکست به‌دست‌آمده و نیز با در نظر داشتن تابع احیا می توان عملکرد سیستم را ارزیابی کرد. در نهایت، با استفاده از روابط مربوط به ارزیابی کمّی برگشت پذیری ارائه شده، برگشت‌پذیری راهکارهای مختلف مقاوم سازی محاسبه ‌شده است و بر اساس آن اولویت‌بندی شده‌اند. روش پیشنهادی قابلیت تعمیم به کلیه شریان های حیاتی را دارد.