ارزیابی آسیب‌پذیری ناشی از خطر وقوع زلزله در تهران و گستره اطراف آن

زمینه و هدف: استان تهران و گستره اطراف آن به دلیل وجود گسل های اصلی، گسترش شهرها به سوی گسل های پای کوهی و عدم رعایت اصول مهندسی زلزله در ساخت و ساز بناها و ساختمان ها، در صورت بروز زلزله خسارات زیادی وارد خواهد شد؛ بنابراین، ضرورت ارزیابی آسیب پذیری ناشی از رخداد زلزله لازم است. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی آسیب پذیری ناشی از رخداد زلزله در تهران و گستره اطراف آن است. روش: در این راستا از شاخص های آسیب پذیر مانند بزرگی زلزله، فاصله از گسل ها، زمین شناسی، کاربری زمین، تراکم جمعیت شهری، تراکم جمعیت روستایی، تراکم راه ها، ارتفاع و شیب در قالب مدل فازی استفاده شد و نقشه پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله برای تهران و گستره اطراف آن به دست آمد. یافته ها: نتایج نشان داد که در حدود 20 درصد، 18/64 درصد و 61/29 درصد به ترتیب در پهنه های با شدت آسیب پذیری بسیار زیاد و زیاد، متوسط و کم و بسیار کم قرارگرفته است. پهنه های با آسیب پذیری بالا در نواحی پای کوهی و کوهستانی و کنار گسل های فعال واقع شده اند. همچنین این پهنه های آسیب پذیر در نقاطی قرارگرفته اند که طی تاریخ زلزله های بزرگ و مخربی را متحمل شده اند. لذا در صورت رخداد مجدد زلزله های با بزرگی 6 ریشتر و بیشتر، احتمال آسیب های شدید می رود. نتیجه گیری: با توجه به آسیب پذیری بالا باید از توسعه شهر و ساخت وسازهای غیراصولی به سمت نواحی حاشیه ای و کوهستانی جلوگیری کرد. همچنین احداث بناهای ضد زلزله و بازسازی بناهای ساخته شده با در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی توصیه می شود. نقشه های پهنه بندی آسیب پذیری ناشی از زلزله می تواند مورد استفاده مدیران و برنامه ریزان شهری برای جلوگیری از آسیب پذیری یا به حداقل رساندن آسیب پذیری ناشی از زلزله به عمل آید.