تحلیل توسعه پایدار شهری در کلان‌ شهر تهران از دیدگاه مخاطرات ژئومورفولوژیک (مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری)

زمینه و هدف: یکی از مفاهیم اساسی در رویکردهای پایداری شهر، موضوع مطالعه مخاطرات طبیعی از قبیل ارزیابی عملکرد، پیش بینی رفتار مخاطره و مدیریت آن محسوب می شود. امروزه مخاطرات طبیعی تهدیدهای خود را بیشتر بر سایه شهرها و محیط های پرتراکم انسانی گسترانده و توسعه آن را بیش از پیش آسیب پذیر نموده است. این موضوع در کلان شهر بسیار متراکمی چون تهران و به ویژه در محیط دامنه ای منطقه یک تهران، نمود عینی دارد. روش: این پژوهش برآن است موضوع توسعه پایدار شهری منطقه یک کلان شهر تهران را با رویکرد مخاطرات طبیعی، به ویژه مخاطرات ژئومورفولوژیک مورد ارزیابی قرار دهد. در این پژوهش ابتدا به کمک مطالعات کتابخانه ای اقدام به مفهوم سازی از ارزیابی، توسعه پایدار شهری و مخاطرات طبیعی نمود، در گام بعدی به مطالعات میدانی اولیه به منظور شناخت جامع از وضعیت منطقه اقدام نمود و به کمک روش تصمیم گیری تحلیل شبکه متناسب با اهداف تحقیق به تجزیه و تحلیل متغیرهای پژوهش و پهنه بندی آن ها پرداخت و در نهایت ارزیابی توسعه پایدار شهری بر اساس یافته ها تعریف و تبیین شد. یافته ها: این تحقیق پیرامون دو بخش اصلی طراحی شد. ابتدا موضوع پهنه بندی مخاطرات ژئومورفولوژیک به ویژه مسائل دامنه ای مورد واکاوی قرار گرفت و در گام بعد ارزیابی توسعه پایدار شهری در چارچوب این دست مخاطرات صورت گرفت. نتیجه گیری: چنان که نتایج مطالعه از پهنه بندی مخاطرات و ارزیابی ها نشان داد، منطقه در خطرپذیری بالای 11/73 درصدی قرار دارد. مسائلی چون وزن ساخت و ساز شهری و تشدید مخاطرات طبیعی(برنامه ریزی نادرست مسکن)، مسائل بافت های فرسوده شهری در برابر مخاطرات طبیعی، شیب های غیر استاندارد و آسیب های آن و در نهایت آسیب پذیری زمین لغزشی مناطق مسکونی نشان داد که باید در مدیریت کاربری ها دقت بیشتری شود و به جایگزینی کاربری های مسکونی به کاربری های کم خطر پذیر نظیر فضای سبز روی آورد.