مکان‌یابی پناهگاه‌های چندمنظوره با تاکید بر اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: شهر اصفهان)

زمینه و هدف در جهان امروز، مبحث پدافند غیرعامل به‌قدری دارای اهمیت است که کشورهای توسعه‌یافته بخش مهمی از برنامه‌ریزی‌های جامع و ملی خود را به آن اختصاص می‌دهند. در کشورهای در حال توسعه همچون ایران که زیرساخت‌های شهری هنوز در حال احداث است، ضرورت توجه به پدافند غیرعامل شهری برای کاهش حجم خسارات بیشتر موردتوجه است. پژوهش حاضر با هدف جانمایی پناهگاه‌های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در سطح شهر اصفهان تدوین شده است. روش: برای پاسخ به سوال پژوهش، 10 شاخص مکان‌یابی پناهگاه‌های شهری در قالب 4 معیار کلی (جمعیتی، عملکردی، کالبدی و طبیعی محیطی) انتخاب شد و با بهره‌گیری از مدل فرایند تحلیل شبکه‌ای، ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها مشخص و ضرایب به‌دست‌آمده در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی در لایه‌های اطلاعاتی تاثیر داده شد. با هم‌پوشانی آن‌ها، پهنه‌های مستعد جهت ساخت پناهگاه‌های شهری شناسایی شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد از بین معیارهای کلی، دو معیار «جمعیتی» و «عملکردی» به‌ترتیب با وزن 0/429 و0/321 و از بین شاخص‌ها، دو شاخص «نزدیکی به مکان‌های پرتراکم جمعیتی» و «استقرار در فاصله مناسب از اهداف دشمن» به‌ترتیب با وزن 0/303 و 0/126 بیشترین ضرایب اهمیت را به خود اختصاص داده‌اند. نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی gis-anp نشان داد مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی دارای ظرفیت مستعدی برای احداث پناهگاه هستند. نتیجه گیری: به‌کارگیری اصول و راهبردهای عملیاتی دفاعی غیرعامل با تاکید بر اصل هم‌جواری برای مکان‌یابی پناهگاه‌های شهری ضروری است. نوآوری پژوهش حاضر در شاخص‌های به‌کارگرفته‌شده و همچنین محدوده موردمطالعه است. 

locating the optimal areas for multipurpose urban shelters based on the principles of passive defense in isfahan, iran

background and objective passive defense is an important issue such that developed countries have dedicated an important part of their comprehensive and national plans to this matter. in developing countries such as iran, where urban infrastructure is still under construction, the need to pay attention to passive defense to reduce the damages is more important. the present study aims to locate the optimal places for multipurpose urban shelters based on the principles of passive defense in isfahan, iran.method ten indicators were selected for locating the optimal places based on four main criteria (demographic, functional, physical and natural/environmental). their coefficients of importance were determined using the analysis network process (anp) method. the coefficients were used in the information layers in the gis software, version 10.5. by overlaying the layers, the optimal areas for constructing urban shelters were identified.results two demographic and functional criteria with weights of 0.429 and 0.321, respectively, were the most important criteria and two indicators of “distance from the crowded places” and “distance from the centers prone to enemy attacks” were the most important indicators with weights of 0.303 and 0.126, respectively. the results of the combined analysis (anp-gis) showed that the northeastern and southeastern regions were the optimal areas for constructing urban shelters.conclusion it is necessary to use the principles and operational strategies of non-active defense with emphasis on the principle of neighborhood for the location of urban shelters. the innovation of the present research is in the indicators used and also the scope of the study.