مروری بر مفاهیم و مدل‌سازی تاب‌آوری و انصاف در لجستیک بشردوستانه با استفاده از رویکرد فراتحلیل

زمینه و هدف در سال‌‌های اخیر به‌دلیل افزایش آسیب‌‌های زیست‌محیطی، نظیر اقداماتی که باعث افزایش دمای کره زمین شده است، و همچنین افزایش جنگ و تروریسم در سراسر جهان، شاهد افزایش بلایای گوناگون بوده‌ایم. درنظرگیری برنامه‌ریزی مناسب برای امور لجستیکی و ارسال اقلام امدادی در قبل و بعد از فاجعه می‌تواند باعث نجات جان و مال آسیب‌دیدگان شود. در این مطالعه، دو موضوع تاب‌آوری و انصاف در لجستیک بشردوستانه از دیدگاه تحقیق در عملیات موردبررسی قرار گرفته است. انصاف به توزیع و ارضای مساوی و عادلانه تقاضای اقلام امدادی بین حادثه‌دیدگان می‌پردازد. همچنین تاب‌آوری به مجموعه‌ای از اقدامات که باعث کاهش آسیب‌پذیری سیستم در برابر بلایا و بازگشت سریع سیستم به شرایط قبل از فاجعه می‌شوند، اشاره دارد. هدف از این مطالعه مرور پیشینه پژوهش در حوزه‌‌های انصاف و تاب‌آوری در لجستیک بشردوستانه است.روش: داده‌‌های مورد استفاده از نوع کیفی هستند. تمرکز این مطالعه، بررسی پژوهش‌‌های این حوزه طی سال‌‌های 1389 الی 1402 است. در این مطالعه، داده‌‌های مورداستفاده از کتاب‌ها و مقالات موجود در پایگاه‌‌های اطلاعاتی آنلاین نظیر گوگل‌اسکالر و اسکوپوس به دست آمد. سپس با روش فراتحلیل و با استفاده از نرم‌افزار مایکروسافت اکسل نسخه 2019 داده‌ها موردبررسی و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها انصاف و تاب‌آوری را می‌توان جزو مباحث چالش‌برانگیز سازمان امداد و نجات دانست. همان‌طور که نتایج این مطالعه نشان می‌دهد، با وجود افزایش روزافزون تعداد مطالعات در مباحث تاب‌آوری و انصاف در لجستیک بشردوستانه، هنوز به اندازه کافی به آن توجه نشده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد علی‌رغم اهمیت‌ کاربردی این دو مفهوم در حوزه لجستیک بشردوستانه، توجه کمی به آن‌ها در پژوهش‌‌های این حوزه شده است. ازجمله زمینه‌‌های تحقیقاتی می‌توان به درنظرگیری هم‌زمان انصاف و تاب‌آوری، درنظرگیری سنجه‌ای در جهت ایجاد تاب‌آوری به‌صورتی کارآمد در توزیع اقلام امدادی در لجستیک بشردوستانه، و درنظرگیری رویکرد‌های ریسک‌گریز عدم قطعیت مانند بهینه‌سازی استوار اشاره کرد.نتیجه گیری در این مطالعه، اهمیت انصاف و تاب‌آوری و سنجه‌‌های اندازه‌گیری آن‌ها در لجستیک بشردوستانه نشان داده شده است. نتایج نشان می‌دهد علی‌رغم اهمیت انصاف و تاب‌آوری در لجستیک بشردوستانه، همچنان شکاف‌‌های تحقیقاتی بسیاری وجود دارد که نتایج آن‌ها می‌تواند به بهبود برنامه‌ریزی سازمان امداد و نجات کمک قابل‌توجهی بکند.  

a review of resilience and fairness concepts and modeling in humanitarian logistics using a meta-analysis approach

background and objective the world is facing with the increase in natural disasters, wars and terrorism. proper logistic planning and timely delivery of relief items before and after disasters can save lives and property of affected people. this study aims to review the literature on the concepts of resilience and fairness and their modeling in humanitarian logistics. method the data in this study are qualitative, collected from books and articles published from 2010 to 2023 and available in online databases such as google scholar and scopus. then, using the meta-analysis method, they were analyzed using microsoft excel software.results fairness and resilience are challenging issues for emergency and relief organizations. despite the practical importance of these two concepts in humanitarian logistics, limited attention has been paid to them in literature. some research areas included simultaneous consideration of fairness and resilience, the use of indicators to create efficient resilience in the distribution of relief items and the adoption of risk-averse approaches to estimate uncertainty, such as robust optimization.conclusion this study highlights the importance of fairness and resilience and their measurement in humanitarian logistics. despite their importance in humanitarian logistics, there are still research gap. further studies can greatly contribute to improving the planning ability of emergency and relief organizations.