ارزیابی نسبی آسیب‌پذیری نواحی شهری خرم‌آباد از نظر زلزله به روش تحلیل سلسله مراتبی

زمینه و هدف: سکونتگاه‌‌‌های بشری از دیرباز تاکنون با بحران‌های مختلفی مواجه بوده‌اند که بحران زلزله از رایج‌ترین آن‌ها بوده است؛ بنابراین جهت مدیریت بحران باید آسیب‌پذیری نواحی مختلف شهر در مقابل آن بحران را مورد ارزیابی قرار داد و با توجه به آسیب‌پذیری هر ناحیه برای آن برنامه‌ریزی کرد. شهر خرم‌آباد در پهنه با آسیب‌پذیری بالا در برابر زلزله قرار دارد و پژوهش حاضر به دنبال سنجش آسیب‌پذیری نواحی شهر خرم‌آباد در برابر زلزله می‌باشد. روش: روش پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده، یک پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر نوع داده، یک پژوهش کمّی ‌می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از طرح تفصیلی 1394، بلوک‌های آماری سال 1395 و نظرات 15 کارشناس، به تدوین و تجزیه و تحلیل شاخص‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی  ahp با استفاده از نرم‌افزار expert choice 11 پرداخته شده است و برای شناسایی و اولویت‌بندی پهنه‌‌‌های خطر نواحی شهر خرم‌آباد در برابر زلزله از نرم‌افزار arcgis 10.8 استفاده‌ شده است. یافته‌ها: در ارزیابی آسیب‌پذیری نواحی شهری از نظر زلزله، عوامل کیفیت ابنیه، قدمت ابنیه سازه بنا، مصالح نما، تعداد طبقات، نوع کاربری، تراکم ساختمانی، عرض معابر، درصد شیب، فاصله از گسل، فاصله از فضای سبز و باز، فاصله از جایگاه سوخت، فاصله از مراکز درمانی، تراکم جمعیتی و بافت فرسوده تاثیرگذار است. همچنین، مهم‌ترین عوامل موثر بر آسیب‌پذیری نواحی شهر خرم‌آباد در برابر زلزله شامل فرسودگی بافت، کیفیت ابنیه، قدمت ابنیه و فاصله از گسل می‌باشد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست آمده از پژوهش، نواحی مرکزی و جنوب شرقی شهر که 31% مساحت محدوده مورد مطالعه را شامل می‌شود در طیف بالا از لحاظ آسیب‌پذیری قرار گرفته است، یعنی نواحی 5 و 4، آسیب‌پذیرترین نواحی در برابر زلزله و پس از آن نواحی 7، 17، 18، 19 و 20 دارای آسیب‌پذیری زیاد می باشند؛ و 52 درصد باقی مانده از وضعیت مناسبی برخوردار هستند؛ نواحی شمال شرقی شهر در طیف کم آسیب‌پذیری قرار گرفته‌اند و نواحی 9، 16، 22 و 24 که 17% مساحت محدوده مورد مطالعه را شامل می‌شود، از کمترین آسیب‌پذیری در برابر زلزله برخوردار می باشند.  

relative evaluation of the vulnerability of the areas of khorramabad city in terms of earthquakes using the hierarchical analysis method

background and objective: human settlements have faced various crises since long ago, of which the earthquake crisis was one of the most common; therefore, in order to manage the crisis, it is necessary to evaluate the vulnerability of different areas of the city in the face of that crisis and to plan for it according to the vulnerability of each area. khorram abad city is located in an area with high vulnerability to earthquakes, and the present study seeks to measure the vulnerability of khorramabad areas to earthquakes.method: the research method is applied in terms of purpose, and in terms of data collection, it is a descriptive-analytical research, and in terms of data type, it is a quantitative research. in this research, using the detailed plan of 2014, the statistical blocks of 2015, and the opinions of 15 experts, the indicators were compiled and analyzed using the hierarchical analysis method of ahp with the use of expert choice 11 software, and to identify and prioritize the risk zones of the city areas. khorram abad against earthquake using arcgis 10.8 software.findings: in evaluating the vulnerability of urban areas in terms of earthquakes, building quality factors, age of the building structure, facade materials, number of floors, landuse, building density, width of roads, slope percentage, distance from fault, distance from green and open space, distance from the location of fuel, distance from medical centers, population density and worn-out fabric are effective. also, the most important factors affecting the vulnerability of khorramabad city areas to earthquakes include fabric wear, building quality, building age, and distance from the fault.conclusion: according to the results of the research, the central and southeastern areas of the city, which include 31% of the studied area, are in the high spectrum in terms of vulnerability, that is, areas 5 and 4 are the most vulnerable areas against earthquakes, followed by areas 7 and 17. , 18, 19 and 20 are highly vulnerable; and the remaining 52 percent have a good condition; the northeastern areas of the city are in the low vulnerability range, and areas 9, 16, 22 and 24, which comprise 17% of the studied area, have the least vulnerability to earthquakes.