تعیین مولفه های تاب آوری با تاکید بر تاب آوری زیست محیطی در زلزله احتمالی شهر تهران

زمینه و هدف: کلان شهر تهران توسط 110 گسل که 3 گسل آن بزرگ و فعال است، احاطه شده و یکی از مناطق مستعد زلزله خیز در کشور می باشد. لذا بررسی ابعاد تاب آوری آن در صورت بروز زلزله امری ضروری به نظر می رسد. در سال های اخیر، مطالعه درباره ی ضرورت و اهمیت به کارگیری اصول تاب آوری شهری و عوامل موثر بر آن در زمینه کاهش خطرات در شهرها، توجه بسیاری از صاحب نظران را به خود جلب کرده است. در این راستا هدف از این تحقیق، شناسایی و تعیین شاخص های مهم و تاثیرگذار بر تاب آوری شهر تهران برای مقابله با بحران زلزله احتمالی و تعیین مولفه های تاثیرگذار بر تاب آوری زیست محیطی است.روش: این تحقیق به روش مطالعات اسنادی و پرسشنامه ای صورت گرفته است. تعداد 51 کارشناس و محقق در تعیین شاخص ها و زیرشاخص های مهم تاثیرگذار در مدیریت بحران زلزله شرکت داشته اند. از روش تحقیق همبستگی و تحلیل معادلات ساختاری برای بررسی اثرگذاری مولفه‌ها استفاده شده است.یافته ها: نتایج تحقیق نشان داده است، تعداد 7 مولفه ی اصلی و 39 زیرمولفه، نقش تعیین کننده ای در مدیریت بحران زلزله در شهر تهران دارند. مهم ترین مولفه اصلی، تاب آوری نهادیمدیریتی با وزن 7.03 و با بار عاملی 0.93 تاثیر است و تاب آوری منابع زیست محیطی با بار عاملی 0.7 دارای وزن 6 در مدیریت بحران زلزله دارد.نتیجه گیری: مهم ترین زیرمولفه ها شامل سرمایه اجتماعی، امنیت مالی و تاب آوری شریان های حیاتی به ترتیب با وزن اهمیت 8.18، 8.12 و 8.04 می باشند. همبستگی تاب آوری منابع زیست محیطی با تاب آوری نهادیمدیریتی، منابع اجتماعیفرهنگی و منابع کالبدیزیرساختی به ترتیب برابر 0.788، 0.72 و 0.738 بدست آمد که نشانگر ضریب همبستگی بالایی است. لذا تقویت ابعاد سرمایه اجتماعی و توجه به زیرساخت های کالبدی و ارتقاء بدنه مدیریتی در مدیریت پیامدهای زیست محیطی بحران زلزله در شهر تهران پیشنهاد می شود.

determining the components of resilience with emphasis on environmental resilience in a possible earthquake in tehran

background and objective: tehran metropolis is surrounded by 110 faults and 3 large and active faults and is one of the earthquake prone areas in the country. therefore, it is necessary to study its resilience in the event of an earthquake. in recent years, the study of the necessity and importance of applying the principles of urban resilience and the factors affecting it in reducing risks in cities has attracted the attention of many experts. in this regard, the purpose of this study is to identify and determine the important and effective indicators on resilience in tehran to deal with a possible earthquake crisis and determine the components affecting environmental resilience.method: this research has been done through documentary studies and questionnaires. a total of 51 experts and researchers have participated in determining important indicators and subindicators influencing earthquake crisis management. structural analysis is used to examine the effectiveness of the components.finding: the results showed that 7 main components and 39 subcomponents have a decisive role in managing the earthquake crisis in tehran. the most important main component is institutionalmanagerial resilience with a weight of 7.03 and a factor load of 0.93 and environmental resource resilience with a factor load of 0.7 has a weight of 6 in earthquake crisis management.conclusion: the most important subcomponents include social capital, financial security, and resilience of vital arteries weighing 8.18, 8.12, and 8.04, respectively. the correlation of environmental resource resilience with institutionalmanagerial resilience, sociocultural resources and physicalinfrastructural resources was 0.788, 0.72 and 0.738, respectively, which indicates a high correlation coefficient. therefore, strengthening the dimensions of social capital and paying attention to physical infrastructure and upgrading the management body in managing the environmental consequences of the earthquake crisis in tehran are recommended