پهنه بندی آسیب پذیری شهر تهران در بحران های طبیعی از منظر گروه های جمعیتی

زمینه و هدف: گروه های جمعیتی، آسیب پذیری یکسانی در برابر بحران های طبیعی ندارند و زنان، کودکان و سالمندان از آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به سایر گروه های جمعیتی برخوردارند. عامل جنسیت می تواند آسیب پذیری ها را تحت تاثیر قرار دهد به طوری که تجربیات بحران های گذشته نشان داده است که زنان و دختران در برابر مردان و پسران از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند. از طرف دیگر، زنان و دختران همچنین می توانند در صورت توانمندسازی، ظرفیت اجتماع را در مواجهه با بحران های طبیعی ارتقاء دهند. وضعیت تاهل افراد مانند مجرد، متاهل، بیوه و مطلقه بودن نیز در میزان آسیب پذیری افراد تاثیرگذار است. بنابراین، بررسی وضعیت گروه های جمعیتی آسیب پذیر به منظور برنامه ریزی مناسب جهت پیشگیری یا کاهش خطرپذیری بسیار حیاتی است و امروزه دیدگاه جنسیت یکی از شیوه های هوشمندانه در مدیریت و کاهش خطرپذیری محسوب می گردد. هدف از این پژوهش، پهنه بندی آسیب‌پذیری شهر در بحران های طبیعی از منظر گروه های جمعیتی است. برای این منظور اطلاعات تفکیک شده جنسیتی در گروه های جمعیتی آسیب پذیر شامل کودکان (به تفکیک دختران و پسران)، زنان و مردان (با توجه به وضعیت تاهل آنها)، و همچنین سالمندان (به تفکیک سالمندان زن و سالمندان مرد) در نظر گرفته می شود. روش: در این پژوهش، با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله‌ مراتبی مناطق آسیب پذیر شهر تعیین و اولویت بندی بر این اساس صورت گرفت. روش پیشنهادی شامل ساخت یک ساختار سلسله مراتبی از معیارها و زیرمعیارها، تهیه نقشه های آسیب پذیری براساس هر زیرمعیار، تولید ماتریس مقایسه ی دودویی، محاسبه ضریب اهمیت معیارها و زیرمعیارها، محاسبه‌ی نرخ ناسازگاری و محاسبه‌ی میزان آسیب پذیری هر منطقه است. بدین ترتیب مناطق اولویت دار شهری برای توانمندسازی و ظرفیت سازی شناسایی می شود.یافته ها: شهر تهران از شهرهای آسیب پذیر در برابر بحران های طبیعی است و وضعیت گروه های جمعیتی سبب افزایش میزان آسیب پذیری آن شده است. در این پژوهش، با توجه به گروه های جمعیتی آسیب پذیر با تفکیک جنسیتی در مناطق 22 گانه ی شهر تهران، مناطق آسیب پذیر شهر تعیین شدند و اولویت بندی بر این اساس صورت گرفت.نتیجه گیری: نتایج حاکی از این است که مناطق 4، 5، 15 و 20 از مناطق اولویت دار می باشند که لازم است ظرفیت سازی برای توانمندسازی گروه های آسیب پذیر جمعیتی آنها صورت گیرد.

vulnerability zoning of tehran in natural disasters with respect of population groups

background and objective: population groups are not the same in terms of vulnerabilities in respect of natural hazards occurrence, and women, children and the elderly persons, are more vulnerable than other populations. gender can also affect the vulnerabilities so that experiences from past disasters have shown that women and girls are more vulnerable to men and boys. on the other hand, women and girls, if they are empowered, can enhance community capacity in the face of natural disasters. the marital status of individuals such as single, married, widowed and divorced also affects the degree of vulnerability of individuals. therefore, studying the status of vulnerable populations can be crucial in proper planning to prevent and reduce disaster risks and, today, the gender perspective is one of the smartest approaches to manage and reduce disaster risks. the objective of this paper is vulnerability zoning of tehran in natural disasters with population groups perspective. it considers gender disaggregated data on vulnerable populations including children (girls and boys), women and men (considering their marital status), and elderly persons (elderly women and men).method: in this paper, analytical hierarchy process was used to identify and prioritize the vulnerable areas of the city. the proposed method includes constructing a hierarchical structure of criteria and subcriteria, preparing vulnerability maps based on each subcriterion, generating a binary comparison matrix, calculating the significance coefficient of criteria and subcriteria, calculating the consistency ratio and calculating each area vulnerability. thus, priority urban areas are identified for empowerment and capacity building.findings: tehran is a vulnerable city in respect of natural hazards occurrence, and the status of population groups have increased its vulnerability. in this paper, according to the gender disaggregated data on vulnerable population groups in the 22 districts of tehran, vulnerable districts were identified and prioritized.conclusion: based on the findings, districts 4, 5, 15, and 20 are priority areas that need to be empowered vulnerable populations.