تحلیل آسیب پذیری کاربری های تاریخی شهرستان خوانسار و اولویت بندی آنها در عملیات امداد و نجات با رویکرد مدیریت واحد بحران

زمینه و هدف: در دهه های اخیر، تحلیل آسیب پذیری در کاربری های شهری مانند بناهای تاریخی در راستای افزایش تاب آوری و مقاومت آنها در مقابله با انواع مخاطرات انسانی و طبیعی، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. کاربری های تاریخی خوانسار به دلیل شرایط ویژه جغرافیایی و توپوگرافی خاص منطقه در معرض انواع بحران ها و آسیب ها بوده و مطالعه جامع این مولفه های شهری در قالب طرح های مدیریت بحران اهمیت و ضرورت اساسی دارد. هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی میزان آسیب پذیری کاربری های تاریخی در پهنه شهرستان خوانسار و اولویت بندی منطقه ای آنها در عملیات های امداد و نجات و مدیریت بحران است.روش: داده های پژوهش در قالب دو گروه شاخص بنیادین و مدیریتی با استفاده از 121 چک لیست ابداعی پژوهشگران جمع آوری شده و بعد از طبقه بندی در مدل سلسله مراتبی ahp تحلیل گردیده است. نقشه ها نیز در محیط gis ترسیم شده اند.یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که کاربری های تاریخی شهرستان خوانسار از لحاظ بنیادین و زیرساختی بسیار آسیب پذیر بوده و در بحران های احتمالی تاب آوری اندکی دارند. از سوی دیگر، ضعف در فرآیندهای مدیریت و برنامه ریزی بحران در این کاربری ها سبب گردیده تا عملیات امداد و نجات، تخلیه اضطراری و مقابله با بحران در این کاربری ها با چالش های جدی همراه باشد.نتیجه گیری: کاربری های تاریخی واقع در بخش مرکزی منطقه مورد مطالعه یعنی شهر خوانسار با وزن نهایی 0.60 در هر دو شاخص بنیادین و مدیریتی در مدل ahp دارای بیشترین مقدار آسیب پذیری بوده و در اولویت اول عملیات های مقابله با بحران و امداد و نجات هستند. به طور کلی، کاربری های تاریخی شهرستان خوانسار با توجه به جمیع شاخص ها در مخاطرات احتمالی وضعیتی حاد، بحرانی و بسیار آسیب پذیر دارند. تدوین و اجرای طرح های جامع بحران، استحکام بخشی بناهای تاریخی، اجرای راهبردهای پدافند غیرعامل، مشارکت در فرآیند مدیریت بحران و بهره گیری از توان تمامی نهاد های اجرایی در شرایط حادثه از اهم راهبردهای پدافندی برای افزایش تاب آوری این کاربری ها در بحران ها و بلایای احتمالی است.

vulnerability assessment of historical land uses in khansar region and their prioritization in rescue operations with a disaster management approach

background and objective. in recent decades, vulnerability assessment in urban land uses such as historic building in order to increase their resilience and resistance to various human and natural hazards has received more attention. due to the special geographic condition and special topography of the region, khansar historical land uses are exposed to all kind of disaster and damages and a comprehensive study of these urban components in the form of crisis management plans is of fundamental importance and necessity. the purpose of this study is to evaluate the vulnerability of historical land uses in khansar region and their regional priority in rescue and disaster management operations.method: research data were collected in the form of both groups of fundamental and managerial indicators using the innovative 121 checklists of researchers and after classification were analyzed in ahp hierarchical model. maps are also draw in the gis software environment.finding. result show that historical land uses of khansar region are very vulnerable in terms of fundamental and infrastructure and have little resilience in possible disasters. on the other hand, the weakness in disaster management and planning processes in these land uses has led to rescue operations, emergency evacuation and disaster management in these land uses with serious challenges.conclusion. historical land uses located in the central part of the study area, i.e. the city of khansar with a final weight of 0.60 in both fundamental and managerial indicators in the ahp model have the highest vulnerability and are the first of disaster response and rescue operations. in general, the historical land uses of khansar have an acute, critical and very vulnerable situation according to all indicators in probable hazards. develop and implement comprehensive disaster plans, strengthen historical building, implement passive defense strategies, participate in the crisis management process and use the power of all executive agencies in the event of an accident are the most important defense strategies to increase the resilience of these uses in crises and disasters.