تحلیل تناسب و اولویت بندی بناهای عمومی و دولتی برای مرکز اسکان جمعی در شرایط بحران زلزله با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی منطقه 5 شهر تهران

زمینه و هدف: تهران به عنوان پایتخت استراتژیک و مرکز تجمع مراکز سیاسی و اداری ایران، در طول تاریخ بارها در معرض زلزله قرار گرفته است. در جهت کاهش اثرات خطر زلزله، بهره گیری از تمامی ظرفیت های موجود برای پیش بینی اماکن تخلیه و اسکان اضطراری در شرایط بحران زلزله الزامی است. یکی از ظرفیت هایی که تا کنون در اسکان جمعی به آن توجهی نشده است، بناهای عمومی و دولتی است. لذا این پژوهش درصدد است تا ظرفیت و امکان بالقوه موجود در بناهای عمومی و دولتی شهر تهران به لحاظ پهنه بندی جهت استفاده به عنوان مکانی برای اسکان آسیب دیدگان زلزله، شناسایی نماید. هدف پژوهش تحلیل میزان قابلیت و تناسب کاربرد بناهای دولتی و عمومی به عنوان مرکز اسکان جمع از لحاظ پهنه بندی به هنگام بحران زلزله است.روش: پژوهش بر اساس هدف کاربردی و روشی از نوع توصیفی تحلیلی است. در گردآوری اطلااعات از روش اسنادی و کتابخانه ای و آرشیوهای داده های مکانی سازمان ها در سال 1398 استفاده شده است. در تجزیه و تحلیل داده ها از روش های تحلیل فضایی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی، شاخص های استاندارد سازی فضایی، تحلیل های تطبیق فضایی و مدل تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است.یافته ها: شاخص های مکان یابی بناهای عمومی و دولتی چند منظوره با قابلیت کارکرد مرکز اسکان جمعی در شرایط بحران زلزله، شناسایی و وزن دهی شده اند. براین اساس، نقشه های تعیین مطلوبیت موقعیت مکانی بناهای عمومی و دولتی در منطقه 5 شهرداری تهران تهیه و بناهای عمومی و دولتی که در زمان وقوع زلزله قابلیت استفاده در جهت اسکان غیر رسمی را دارند، شناسایی و ارائه شده اند.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد که بناهای آموزشی، فرهنگی، مذهبی، ورزشی، پارکینگ طبقاتی و اقامتی به ترتیب دارای بیشترین فراوانی برای تغییر کاربری به مرکز اسکان جمعی در منطقه 5 شهرداری تهران در زمان وقوع زلزله می باشند.

Analysis of Proportion and Prioritization of Public and Governmental Buildings for the Community Shelters in Eartquake Crisis Using GIS (Case Study: District 5 of Tehran City)

background and objective: As a strategic capital and a hub for the national and international political and administrative buildings, Tehran has constantly been exposed to earthquakes in history. In order to reduce the risks contributed by the earthquake, it is essential to utilize all available potentials to predict evacuation and emergency accommodation during the hazard. To this end, a potential disregarded for the postearthquake mass settlement is public and governmental buildings. Thus, this study aims to study the potential of the very buildings in Tehran, in terms of zoning for use as a place for temporary settlement of earthquake victims. Therefore, the objective of the study is to analyze the feasibility and appropriateness of using public and administrative buildings as a resettlement center after an earthquake crisis. In terms of the nature of the purpose, the research is of applicable type and in terms of method nature, it is of descriptivecase and analytical type.Method: To collect data, such methods as documentation, library, and spatial data archives have been used. To analyze data, some other methods like spatial analysis methods in GIS, spatial standardization indices, spatial matching analysis, and AHP model have been used.Findings: site selection indexes of multipurpose use public buildings with community shelter function in earthquake crisis have been identifying and weighting. Accordingly, maps of the Proportion and Prioritization of public buildings in District 5 of the Tehran Municipality have been prepared. So, the very public buildings that can be used as informal resettlement during the earthquake were identified and offered.Conclusion: Based on the findings, such buildings as educational, cultural, religious, sports, multistory parking, and residential hotels have the most potential to change use in the 5th district of Tehran municipality during the earthquake crisis.