برنامه‌ریزی سایت‌های دارای پتانسیل اسکان موقت در مقیاس شهری با روش ahp در شهر قم

زمینه و هدف: با توجه به قرار گرفتن ایران در کمربند لرزه‌ای آلپهیمالایا و براساس تجربه‌های متعدد زلزله در نقاط شهری و روستایی و در اقلیم‌های مختلف کشور، اهمیت وجود برنامه‌ بازسازی پیش از سانحه آشکار است. شهر قم از جمله پهنه‌های درمعرض خطر زیاد (آئین‌نامه 2800) در کشور ایران است. از طرفی تجربه اسکان موقت در زلزله در نقاط جمعیتی متمرکز و کلانشهرها در دهه‌های اخیر وجود ندارد و این امر به کار بردن تجربه‌های قبلی در مناطق روستایی و شهرهای کم جمعیت و پراکنده را ناکارآمد می‌کند.روش : روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش، روش ترکیبی کمیکیفی با شیوه توصیفی تحلیلی از نوع مطالعات میدانی و پیمایشی است. همچنین در راستای جمع آوری داده‌ها از ابزار مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده، بررسی اسناد و مصاحبه با مسئولین و متخصصین و نیز بررسی نقشه‌ها و اسناد فرادست استفاده شده است.یافته‌ها: برنامه‌ریزی جامع اسکان موقت شهر قم باید براساس پایگاه داده جامع و قابل اعتماد و با درنظر گفتن ویژگی‌های جمعیتی از نظر کمی و کیفی در مقیاس‌های مختلف شهری، مناطق شهری و محلی تدوین گردد. همچنین برای استفاده از ظرفیت زائرسرا و فضاهای باز شهری، علاوه بر بررسی و تعیین دقیق تعداد و ظرفیت آن‌ها، نیازمند ارائه یک طبقه‌بندی در آن‌ها براساس شاخص‌های اسکان موقت است تا در مرحله برنامه‌ریزی امکان سنجش ظرفیت واقعی اسکان هر قطعه کاربری مشخص باشد.نتیجه‌گیری: در نتیجه این پژوهش براساس شاخص‌های اسکان موقت استخراج شده از متون تخصصی و تجربه‌های جهانی، گزینه‌های دارای پتانسیل اسکان در شهر قم در هشت دسته مشخص گردید. در ادامه با بررسی هریک از این گزینه‌ها، ظرفیت و مکان هریک به تفکیک مناطق هشتگانه شهر قم طبقه‌بندی شد. در پایان نیز با مقایسه زوجی این آلترناتیوها براساس شاخص‌های موجود، نسبت به اولویت‌بندی آن‌ها اقدام شد. پروژه‌های تکمیلی در مقیاس مناطق شهری و محلی نیز به ترتیب اولویت در جدولی ارائه شده است.

Planning for sites having ability to temporary settlement in urban scale in AHP method in Qom

Background and objective: The necessity of predisaster reconstruction planning is obvious since Iran is located in the AlpineHimalayas seismic belt as well as according to several earthquake experiments in different urban and rural regions. Qom is one of the high risk zones in Iran (code 2800). On the other hand, there aren rsquo;t any experiments for temporary settlement after earthquake in concentrate population zones and metropolises in recent decades, which make inappropriate using previous experiments in rural and sparsely populated cities.Method: The qualitativequantitative and descriptiveanalytical methods of field and survey studies were used as research method in this study. Library studies and observation tools, documentation and interviews with authorities and experts, as well as superior maps and documents were used, also, in order to collect data.Findings: Comprehensive planning of temporary settlement in Qom should be compiled based on a comprehensive and reliable database, considering the demographic characteristics at different urban and local scales. It is also necessary to present a classification based on temporary settlement indexes in order to use whole capacity of hostels for pilgrims and urban open spaces, as well as considering their number and capacities, to determine the actual capacity of each area during planning phase. Conclusion: As a result, capable options for settlement in Qom are classified in eight categories based on the temporary settlement indexes obtained from professional texts and global experiences, specialized literature and global experiences. Then, each category was considered and their capacity and locations classified into eight district of Qom. Finally, prioritizing these alternatives by comparing them based on existing indices. Complementary projects at the urban and local scale are given priority in a table, as well as..