پهنه بندی آسیب پذیری های کالبدی-زیرساختی در برابر زمین لغزش با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد مطالعاتی: سکونتگاه های واقع در محدوده استان تهران و البرز

زمینه و هدف: استان تهران و البرز مناطقی با اهمیت ویژه از لحاظ فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در کشور هستند که بسیاری از سکونتگاههای آنها در مناطق مستعد وقوع حرکات دامنه‌ای از نوع زمین لغزش احداث شده اند. پژوهش حاضر، با توجه به پهنه های پرخطر زمین لغزش بر اساس سناریوی رخداد زلزله و بارش، زیانها و آسیب پذیری‌های کالبدی زیرساختی محتمل در این مناطق را مورد بررسی قرار می دهد.روش: در تحقیق حاضر 11 شاخص موثر بر رخداد زمین لغزش با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی گروهی امتیازدهی و مقایسه زوجی شده اند و پس از تدوین نقشه پهنه های مستعد زمین لغزش، آسیب پذیری زیرساختها، ابنیه، تجهیزات و تسهیلات شهری در برابر این سانحه ارزیابی شد.یافته‌ها: بر اساس یافته ها، در نوار شمالی، قسمتهایی از شرق و جنوب استان تهران و شمال و غرب استان البرز خطر زمین لغزش با احتمال بسیار بالا، بالا و متوسط وجود دارد. توسعه عناصر کالبدی زیرساختی استان تهران و البرز در این محدوده ها سبب آسیب پذیری بالا و متوسط این حوزه شده است. متعاقب آن احتمال رخداد سوانح ثانویه مانند انفجار و آتش سوزی در بخش هایی از محدوده پژوهش، بالا و متوسط ارزیابی شده است. نتیجه گیری: با توجه به احتمال رخداد زمین لغزش در شهرها و شهرکهای واقع در استان های تهران و البرز، لازم است در وهله اول، کاهش آسیب پذیری عناصر کالبدی زیرساختی موجود، در برابر زمین لغزش در اولویت برنامه ریزان و مسئولان شهری و منطقه ای قرار گیرد. همچنین، هرگونه برنامه ریزی و توسعه آتی عناصر کالبدیزیرساختی شهری و منطقه ای در این محدوده ها، باید با توجه به احتمال سانحه زمین لغزش انجام گیرند.

Zoning of physical - infrastructural Vulnerabilities to landslides using GIS, case study: settlements in Tehran and Alborz provinces

Background and objectives: Tehran and Alborz provinces are important zones from an economic, social and political activities point of views in the country; most of the habitations in these provinces were built in areas which are in the risk of landslide. This research, studied the damages and physicalinfrastructural vulnerabilities in these areas, considering the landslide hazardous zones based on the earthquake and rainfall incidents.Method: The present study were scored and compared 11 indices which affect landslide incident by using hierarchical group analysis method; after compiling landslide susceptibility maps, infrastructure, and buildings, equipment and facilities vulnerability in cities to the incident was assessed.Findings: According to the findings, there is a very high, high and medium probability of landslide risk in the northern strip, some parts of east and south of Tehran province and north and west of Alborz province. The development of physical and infrastructural elements in Tehran and Alborz provinces in these zones has caused high and medium vulnerability in this field. Subsequently, the probability of secondary disasters such as explosions and fires in some parts of the studied zones is assessed as high and medium.Conclusion: Considering the probability of landslides in cities and suburbs in Tehran and Alborz provinces, first, it is necessary to reduce the vulnerability of existing physicalinfrastructural elements to landslides as a priority for urban planners and regional authorities. As well as, every future planning and development of urban and regional physicalinfrastructural elements in these zones should consider the possibility of landslide.