ارزیابی خطرپذیری لرزه‌ای در بافت شهر ارومیه مبتنی بر روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی- فازی

زمینه و هدف: ضرورت کاهش خطرپذیری شهر در برابر زلزله، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی و برنامه ریزی شهری محسوب می گردد. کاهش خطرپذیری شهرها در برابر زلزله زمانی رخ خواهد داد که اصول مدیریت بحران؛ و به تبع آن پدافند غیر عامل در همه سطوح برنامه ریزی (از آمایش سرزمین تا معماری)، مد نظر قرار گیرد. با این حال سطح میانی یعنی برنامه ریزی در مقیاس شهر و منطقه (شهرسازی) نقش کلیدی در کاهش خطرپذیری شهر ارومیه در برابر زلزله دارد. هدف این تحقیق شناسایی نقاط خطرپذیر شهر ارومیه در برابر زلزله است. روش: برای رسیدن به این هدف ابتدا از میان عوامل مختلف موثر بر میزان خطرپذیری، تعداد 12 شاخص شامل مساحت قطعات، قدمت سازه، مقاومت سازه، تراکم واحد مسکونی، تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم جمعیتی، فاصله از فضای سبز، فاصله از تاسیسات خطرناک، فاصله از دسترسی درجه 1، تعداد طبقات، فاصله از مراکز درمانی و آتش نشانی انتخاب شد. جهت اجرای تحلیل های کمی، شاخص ها وارد نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی شده سپس با در نظر گرفتن ارتباط بین شاخص ها با هدف پژوهش، نوع تابع فازی مشخص شده و به استانداردسازی لایه ها در نرم افزار ایدریسی اقدام شده است. در انتها نیز با تاثیر دادن وزن شاخص ها که با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در نرم افزار اکسپرت چویس به دست آمده، به همپوشانی لایه ها در نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی اقدام شده است.یافته ها: بیشترین ضریب اهمیت به دست آمده مربوط به شاخص تعداد طبقات و کمترین آن مربوط به شاخص خانوار در واحد مسکونی است.نتایج: نتایج حاصله بیانگر آن است که میزان خطرپذیری در بخش شمال، شمال شرقی، شرقی و جنوبی ارومیه نسبت به سایر بخش های ارومیه کمتر است. از طرفی میزان خطرپذیری در بخش مرکزی شهر در حالت میانی قرار دارد و بخش های جنوب شرقی، غربی، شمال غربی و تا حدودی جنوب غربی بیانگر پتانسیل بالای خطرپذیری است.